سالار دِ اویونی: سفری به بزرگ‌ترین آینه طبیعی جهان

شگفتی کویر نمک اویونی: نگین بولیوی

سالار دِ اویونی

سالار دِ اویونی (Salar de Uyuni)، که گاهی سالار دِ تونوپا نیز نامیده می‌شود، بزرگ‌ترین کویر نمک (دریاچه خشک) جهان است که در جنوب غربی بولیوی واقع شده است. این منطقه با مساحتی حدود 10٬582 کیلومتر مربع (4٬086 مایل مربع)، بخشی از فلات آلتیپلانو در استان دنیل کامپوس، دپارتمان پوتوسی است و در نزدیکی قله کوه‌های آند قرار دارد. ارتفاع آن حدود 3٬663 متر (12٬018 فوت) از سطح دریاست و یکی از شگفتی‌های طبیعی جهان به شمار می‌رود که به دلیل زیبایی‌های منحصربه‌فردش، گردشگران زیادی را جذب می‌کند. این کویر نمک نه تنها یک منظره بصری خیره‌کننده است، بلکه منبع مهمی از مواد معدنی مانند لیتیوم است و نقش کلیدی در اقتصاد بولیوی ایفا می‌کند.

جغرافیا و موقعیت سالار دِ اویونی

سالار دِ اویونی در فلات آلتیپلانو واقع شده و بخشی از یک منطقه بسته (endorheic) است که شامل دریاچه‌های آب شیرین و شور، و کویرهای نمک می‌شود. ابعاد متوسط آن 126 کیلومتر طول و 84 کیلومتر عرض است و عمق آن تا 130 متر می‌رسد. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، صافی فوق‌العاده سطح آن است که تغییرات ارتفاع متوسط آن در کل منطقه کمتر از یک متر است. این کویر به عنوان یک مسیر حمل‌ونقل اصلی در آلتیپلانو عمل می‌کند و یک منطقه انتقالی آب‌وهوایی است که ابرهای گرمسیری از شرق در فصل تابستان به آن می‌رسند، اما به لبه‌های غربی خشک‌تر نزدیک مرز شیلی و کویر آتاکاما نمی‌رسند.

در فصل بارانی (دسامبر تا آوریل)، سطح کویر با لایه‌ای نازک از آب پوشیده می‌شود و به بزرگ‌ترین آینه طبیعی جهان (با قطر 129 کیلومتر) تبدیل می‌شود. این پدیده بازتاب آسمان و کوه‌های اطراف را ایجاد می‌کند و منظره‌ای سوررئال به وجود می‌آورد.

تشکیل و زمین‌شناسی

سالار دِ اویونی نتیجه تبخیر چندین دریاچه پیشاتاریخی است که حدود 40٬000 سال پیش وجود داشتند. تاریخ زمین‌شناسی آن شامل تحولات متوالی است: ابتدا بخشی از دریاچه مینچین (30٬000 تا 42٬000 سال پیش) بود، سپس به دریاچه پالئو تاوکا (با عمق حداکثر 140 متر، 13٬000 تا 18٬000 سال پیش) تبدیل شد و در نهایت دریاچه کوئیپاسا (11٬500 تا 13٬400 سال پیش) خشک شد و دریاچه‌های مدرن پووپو و اورو اورو، و کویرهای کوئیپاسا و اویونی را باقی گذاشت.

سطح آن با چند متر پوسته نمک پوشیده شده که زیر آن استخری از آب‌نمک (حاوی کلرید سدیم، کلرید لیتیوم و کلرید منیزیم) قرار دارد. مرکز کویر شامل جزایری است که بقایای آتشفشان‌های باستانی از دوران دریاچه مینچین هستند و ساختارهای مرجانی‌مانند، فسیل‌ها و رسوبات جلبکی دارند.

تاریخ سالار دِ اویونی

نام “سالار دِ اویونی” از اسپانیایی و زبان آیمارا گرفته شده و به معنای “کویر نمک در اویونی” است، جایی که “اویونی” به معنای “حصار” است و به شهر اویونی اشاره دارد که دروازه ورود گردشگران است. افسانه آیمارا می‌گوید که کوه‌های اطراف (تونوپا، کوسکو و کوسینا) غول‌هایی بودند و اشک‌های تونوپا با شیر سینه‌اش مخلوط شد و کویر را تشکیل داد؛ برخی محلی‌ها آن را سالار دِ تونوپا می‌نامند و تونوپا را خدایی می‌دانند.

از نظر تاریخی، اویونی مرکز توزیع قطارهای حمل مواد معدنی به بنادر اقیانوس آرام بود. خطوط راه‌آهن توسط مهندسان بریتانیایی از 1888 تا 1892 ساخته شد، اما با مخالفت بومیان آیمارا روبرو شد. در دهه 1940، با فروپاشی صنعت معدن به دلیل تمام شدن مواد معدنی، قطارها رها شدند و قبرستان قطارها در نزدیکی اویونی ایجاد شد. در دهه‌های 1980 و 1990، تلاش‌های شرکت‌های خارجی برای استخراج لیتیوم با مخالفت محلی‌ها به دلیل نگرانی از عدم سودرسانی به جوامع مواجه شد.

اهمیت اقتصادی (به ویژه لیتیوم)

سالار دِ اویونی در مثلث لیتیوم قرار دارد و حاوی ذخایر قابل توجهی از سدیم، پتاسیم، لیتیوم، منیزیم و بوراکس است. بولیوی حدود 22 درصد از ذخایر شناخته‌شده لیتیوم جهان (23 میلیون تن از 105 میلیون تن) را دارد که بیشتر آن در اویونی است. آب‌نمک زیر پوسته نمک حاوی حدود 0.3 درصد لیتیوم است و استخراج آن آسان‌تر است.

با این حال، استخراج محدود بوده به دلیل ناخالصی‌ها، آب‌وهوای مرطوب، ارتفاع بالا و مقاومت دولت در برابر بهره‌برداری خارجی. دولت بولیوی هدف تولید سالانه 35٬000 تن تا 2023 را از طریق سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت آلمانی ACI Systems Alemania GmbH دارد، اما هیچ کارخانه معدنی فعالی در محل وجود ندارد. کویر حدود 10 میلیارد تن نمک دارد که سالانه کمتر از 25٬000 تن توسط تعاونی کولچانی استخراج می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری سالار دِ اویونی

اویونی یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری است که از شهر اویونی قابل دسترسی است. جاذبه‌های اصلی شامل خود کویر نمک، که پس از باران به آینه تبدیل می‌شود؛ جزایر مانند اینکاهواسی با کاکتوس‌های غول‌پیکر و حیات وحش؛ هتل‌های نمکی مانند پالاسیو دِ سال (اولین آن در 1993-1995 ساخته شد اما به دلیل مسائل زیست‌محیطی拆یده شد؛ نسخه جدید در 2007 در لبه شرقی ساخته شد با امکاناتی مانند استخر آب‌نمک و سونا).

قبرستان قطارها در 3 کیلومتری اویونی، قطارهای رها‌شده دهه 1940 را نشان می‌دهد و پیشنهادهایی برای تبدیل آن به موزه وجود دارد. این منطقه محل فیلم‌برداری فیلم‌هایی مانند The Fall (2006)، Salt and Fire (2016)، The Unseen (2017) و Star Wars: The Last Jedi (2017) بوده که در آن به عنوان سیاره کریت استفاده شد.

تورهای هدایت‌شده درک از اهمیت زمین‌شناسی و اکولوژیکی را افزایش می‌دهند.

جنبه‌های زیست‌محیطی

آب‌وهوای کویر پایدار است با دمای متوسط حداکثر 21 درجه سانتی‌گراد در نوامبر تا ژانویه و حداقل 13 درجه در ژوئن؛ شب‌ها همیشه سرد (9- تا 5 درجه) است. رطوبت نسبی پایین (30 تا 45 درصد) و بارندگی کم (1 تا 3 میلی‌متر در ماه از آوریل تا نوامبر، تا 80 میلی‌متر در ژانویه) دارد. نگرانی‌های زیست‌محیطی شامل آلودگی از هتل نمکی اولیه (که منجر به拆یدن آن در 2002 شد) و چالش‌های استخراج لیتیوم به دلیل آب‌وهوای مرطوب و ارتفاع است. حوادث مرگبار متعددی (16 حادثه با بیش از 30 مرگ) به دلیل وسایل نقلیه نامناسب، رانندگان آموزش‌ندیده و شرایط سخت رخ داده است.

گیاهان و جانوران در سالار دِ اویونی

مرکز کویر تقریباً خالی از حیات است، اما اطراف آن شامل کاکتوس‌های غول‌پیکر (Echinopsis atacamensis pasacana، تا 12 متر ارتفاع با رشد 1 سانتی‌متر در سال)، بوته‌های Pilaya (برای درمان سرماخوردگی)، Thola (سوخت) و quinoa است. هر نوامبر، محل تولید مثل سه گونه فلامینگو (شیلیایی، آندی و جیمز نادر) است که از میگوهای آب‌نمک تغذیه می‌کنند. حدود 80 گونه پرنده دیگر مانند coot شاخ‌دار، غاز آندی و hillstar آندی وجود دارد. پستانداران شامل روباه آندی (culpeo) و colonies viscacha (شبیه خرگوش) در جزایر مانند اینکاهواسی هستند.

سوالات متداول درباره سالار دِ اویونی

1. سالار دِ اویونی کجاست و چرا معروف است؟

سالار دِ اویونی در جنوب غربی بولیوی، در فلات آلتیپلانو واقع شده است. این منطقه به دلیل بزرگ‌ترین کویر نمک جهان بودن و تبدیل شدن به آینه طبیعی در فصل باران، شهرت جهانی دارد.

2. چه زمانی بهترین موقع برای بازدید از سالار دِ اویونی است؟

بهترین زمان بازدید در فصل بارانی (دسامبر تا آوریل) است، زمانی که سطح کویر با آب پوشیده شده و به آینه‌ای خیره‌کننده تبدیل می‌شود. با این حال، فصل خشک (می تا نوامبر) برای مشاهده الگوهای نمکی مناسب است.

3. چه منابع معدنی در سالار دِ اویونی یافت می‌شود؟

سالار دِ اویونی منبعی غنی از لیتیوم، سدیم، پتاسیم، منیزیم و بوراکس است. این منطقه حدود 22 درصد از ذخایر لیتیوم جهان را در خود جای داده است.

4. چه جاذبه‌های گردشگری در سالار دِ اویونی وجود دارد؟

جاذبه‌ها شامل سطح آینه‌مانند کویر، جزیره اینکاهواسی با کاکتوس‌های غول‌پیکر، قبرستان قطارها و هتل‌های ساخته‌شده از نمک مانند پالاسیو دِ سال است.

5. چه حیواناتی در اطراف سالار دِ اویونی زندگی می‌کنند؟

در اطراف کویر، فلامینگوهای شیلیایی، آندی و جیمز، روباه آندی و ویسکاچا (شبیه خرگوش) یافت می‌شوند. همچنین پرندگانی مانند غاز آندی و هیل‌استار آندی در این منطقه زندگی می‌کنند.

واقعیت‌های جالب

صافی، مساحت بزرگ، آسمان صاف و albedo بالا، آن را برای کالیبراسیون ارتفاع‌سنج‌های ماهواره‌های مشاهده زمین ایده‌آل می‌کند؛ پنج برابر بهتر از اقیانوس باز. مأموریت‌هایی مانند ICESat-2 ناسا (2002)، Landsat-5، Sentinel-1A ESA (2014)، CryoSat-2 (2010) و Sentinel-3B (2024) از آن استفاده کرده‌اند. این کویر حدود 100 برابر بزرگ‌تر از کویر نمک بونویل در ایالات متحده است.

 گرد آوری:بخش گردشگری ستاره آبی