روزنامه توسعه ایرانی نوشت: جدای از اینکه رئیس‌جمهور، چه کسی، با چه تحصیلات و سابقه‌ای باشد، در سال‌های اخیر تجربه نشان داده که نباید توقع سخن گفتن بقاعده از این مقام عالی‌رتبه داشت.
بعد از مرحوم ابراهیم رئیسی که سخنانش هر بار نقل محافل بود، حالا نوبت مسعود پزشکیان است که با وجود حضور سالیان طولانی در فضای دانشگاه و محیط‌های علمی و دور نبودنش از ساز و کار جهان مدرن و دنیای متمدن، سخنان نسنجیده‌ای بر زبان جاری کند. او روز شنبه در جلسه شورای برنامه‌ریزی کرمانشاه گفت: «قدیم که کولر و پنکه نبود، مگر ما در خانه‌هایمان در دمای 35 درجه مشکلی داشتیم؟ همین یک کار را اگر انجام بدهیم(خاموش کردن کولر) در کشور مشکل برق نخواهیم داشت. صنایع هم مشکل بی‌برقی نخواهند داشت».
این سخنان در حالی گفته شد که در یکی دو سال اخیر و به خصوص ماه‌های اخیر کشور به شکلی جدی با کمبود برق مواجه است؛ معضلی که دولت نام «ناترازی» بر آن نهاده تا مقصر را نه فقط ناتوانی حاکمیت در تامین انرژی، بلکه مصرف‌کننده‌ای هم بداند که گویا همیشه بیش از حد مصرف می‌کند.
این روزها رئیس‌جمهور که حالا همین به قولی ناترازی انواع انرژی‌ها، بعد از مشکلات بین‌المللی، بزرگترین چالش دولتش محسوب می‌شود به هر بهانه و هر مناسبت مثل پدر پیر بازنشسته خانواده از کم کردن درجه بخاری و خاموش کردن لامپ‌های اضافه سخن می‌گوید و این کار را حتی به ساختن آیتم‌های تلویزیونی طنز در رسانه ملی هم محول نمی‌کند و خودش راسا ورود می‌کند.
اما این ریزبینی پزشکیان در امور جزئی که به زعم بسیاری ربطی به مقام عالی رتبه کشور ندارد، همان فرار کردن از مسئولیت اصلی یعنی فراهم آوردن ساز و کار لازم برای تولید انرژی مورد نیاز کشور است.
سخنانی که صدای همه را درآورد
هرچند فرهنگ صرفه‌جویی موضوع پسندیده‌‌ای است، اما توصیه رئیس‌جمهور به استفاده نکردن از کولر مانند قدیم دیگر از آن حرف‌هایی بود که به قولی صدای ناله سنگ را هم درمی‌آورد. واکنش‌ها در شبکه اجتماعی به این سخنان چنان زیاد بود که حامیان دوآتشه پزشکیان در توجیه گفتند که خطاب رئیس‌جمهور به ادارات دولتی بوده نه مردم.
با این حال این توجیه هم مهرخاموشی بر واکنش‌ها نزد. محمد طبیبیان؛ کنشگر اجتماعی در واکنش به این اظهارات پزشکیان در کانال تلگرام خود نوشت: «قدیم‌ها پی دیوار خانه‌ها و سقف‌ها ضخیم بود، خشت و گل یا آجر. بسیاری خانه‌ها زیرزمین و بعضاً حوضخانه داشت. فضای فراوان برای زمستان و تابستان. اتاق‌ها ایوان داشت که خود مانع تبادل حرارت بود. خانه‌ها باغچه مشجر داشت. هوای شهر‌ها آلوده و به دلیل سوخت ناساز و ناکارآمد مواد فسیلی تا این حد گرم نبود. اکثر جمعیت در شهرستان‌ها و روستاها بودند و نه مثل اکنون چنان انباشته در چند شهر پرآسیب».
به گفته او «اکنون اکثر مردم در آپارتمان‌های کوچک با دیوارهای نازک که از موادی ساخته شده که جذب‌کننده حرارت است زندگی می‌کنند. پنجره‌های شیشه‌ای و اکثراً بدون ایوان و بالکن که حرارت مستقیم به داخل منتقل می‌شود. جناب در این واحد‌ها نمی‌شود بدون پنکه و کولر دوام آورد. خانواده‌ها نمی‌توانند جواب کودکان برافروخته و قرمز شده را بدهند. این شیوه توجه به مشکلات مردم رسم درستی نیست! با آن مطالب نهج‌البلاغه که علاقه‌مند هستید همخوان نیست».
کاربری دیگری در شبکه اجتماعی ایکس خطاب به پزشکیان نوشت: «قدیم‌ها علاوه بر پنکه و کولر، خیلی چیزهای دیگر هم نبود. تلفن نبود، میکروفن نبود، رسانه‌ای نبود که این حرف‌ها در آن بازتاب پیدا کند. اصلا چرا راه دور برویم، شماها هم نبودید. چطور است شما هم بروید و اجازه دهید آنچه در قدیم بوده حاکم شود!».
فعال دیگری در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به این اظهارات پزشکیان نوشت: «جناب آقای پزشکیان طوری صحبت کنید که مدافعین شما خجالت نکشند و موجب تمسخر مخالفین خود قرار نگیرید. بگذارید این مدل سخن گفتن برای امام جمعه‌ها باشد». کاربر دیگری نوشت: «سال‌ها بود که حداقل مشکل کمبود برق وجود نداشت. نیروگاه‌ها با قدرت کار می‌کردند و به دلیل فرسودگی از مدار خارج نبودند. جالب است که به جای بیان دلیل اصلی مشکل کمبود برق و تمرکز بر رفع آن با فراهم آوردن امکان سرمایه‌گذاری خارجی، باز هم مردم در سیبل انتقاد قرار گرفته‌اند و آنها هستند که باید از رفاهی بگذرند که در کمتر از دو دهه بعد از جنگ می‌رفت که کمی جان بگیرد».
کاربر دیگری نوشت: «شما وظیفه دارید وقتی در یک کشورِ ثروتمند با منابعِ فراوان حُکمرانی می‌کنید، امکاناتِ یک زیستِ شرافتمندانه با رفاه نسبی را برای مردمِ کشورتان فراهم کنید».
کاربر دیگری در واکنش به این اظهارات پزشکیان نوشت: «قدیم اتومبیل هم نبود، خب بنزین عرضه نکنید، خیال‌تان هم از بابتِ قیمتِ آن راحت می‌شود!
قدیم موبایل و اینترنت و زندگی دیجیتال نبود، اینترنت را هم قطع کنید و خیال‌تان را از بابتِ فیلترینگ هم راحت کنید!».
به گفته او «وظیفه‌ی رئیس دولت، یافتنِ راهی برای عبور از مشکلات است نه پاک کردن صورت مسئله و درخواست از مردم برای نه فقط خاموش کردن کولر، که حتی خاموش کردن پنکه! آقای پزشکیان! نمی‌شود در «امروز» زندگی کرد و تمنای «دیروز» را داشت…».
کاربر دیگری نوشت: «به نظر می‌رسد که پزشکیان تعریف درستی از مصرف بهینه ندارد و نظرش اساسا این است که مصرف نکنید تا به جای حل مسئله، صورت مسئله پاک شود. می‌خواهند وسط این همه بدبختی و کمبودی که داریم، از یک کولر ناچیز هم محروم باشیم».
به گفته این کاربر«وقتی مدیریت منابع اشکال دارد، کل مردم هم اگر هیچی مصرف نکنند باز مدیریت فشل، کشور را با کمبود مواجه می‌کند».
نقش هوای مطلوب در توسعه اجتماعی یک کشور
نظریه‌ای وجود دارد که می‌گویند هوای مطلوب نقش مهمی در توسعه کشورها دارد. کشورهای اروپایی یکی از مهمترین آیتم‌های توسعه خود را در سده‌های اخیر مدیون همین هوای معتدل هستند.
از سوی دیگر کشورهای عربی در چند دهه اخیر با توسعه قابل‌توجه سیستم‌های تهویه و گسترش سیستم‌های سرمایش کیفیت زندگی شهروندان خود را به شکل قابل‌توجهی افزایش داده و درهای توسعه را به روی خود باز کرده‌اند. نگاهی به تاریخ این کشورها نشان می‌دهد که توسعه آنها همزمان با گسترش سیستم‌های سرمایش بوده به طوری که کار و فعالیت اجتماعی را برای شهروندان این کشورها آسان کرده است.
اگر تجربه سفر سیاحتی یا زیارتی به کشورهای حاشیه خلیج فارس را داشته باشید حتما سرمای مطبوع فضاهای سر بسته را حس کرده و شاهد استفاده از سیستم‌های تهویه و سرمایش حتی در فضاهای باز بوده‌اید.
زائران سفر حج یکی از مهمترین نکاتی که از تجربه زیارتشان بدان اشاره دارند همین سرمای مطبوع است که انجام اعمال حج را برایشان آسان کرده است.
نورافشانی اماکن زیارتی که در خود ایران به شکلی افراطی صورت می‌گیرد هم یکی دیگر از تجربیاتی است که فضای معنوی برای زائران می‌سازد.
حال سوال از دولتمران ایران اینجاست که آیا این کشورها این حجم از استفاده از برق را با خاموشی دادن به مردم حل کرده‌اند یا با ارتباطات حسنه با جهان مدرن و امکان سرمایه‌گذاری در کشور خود؟!
آنها به جای تذکر دائمی به مردمانشان آن هم از سوی بالاترین مقامات رسمی کشورشان، سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند تا در مسیر توسعه قرار گیرند و در این مسیر درجا نزنند و رشد کنند. این در حالی است که با وجود تلاش‌های برخی از مسئولان وقت کشور در ایام پس از جنگ برای روشن کردن چراغ توسعه، امروز به وضوح شاهد خاموش شدن آن هستیم.
در ایام سازندگی و اصلاحات فعالیت نیروگاه‌های تولید برق کشور به شکلی بود که مردم دیگر خاطره قطعی‌های طولانی برق در دهه اول انقلاب را از یاد برده بودند. اما امروز با وجود گذشت نزدیک به پنج دهه از انقلاب، می‌بینیم که نه تنها درجا نزده‌ایم، بلکه عقب‌گرد داشته‌ایم.
بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند، در چنین شرایطی که وضعیت نیروگاه‌های کشور هر روز بدتر از دیروز می‌شود، اگر حتی خاموشی‌ها دو برابر شود و مردم هم کولرهای خود را در گرمای روزافزون ایران خاموش کنند، باز هم مشکل کمبود حل نمی‌شود.
به همین دلیل است که بسیاری از صاحبنظران معتقدند که «اگر نمی‌توانید مسئله‌ای را حل کنید لااقل صادق باشید. بگویید که ما بر روی بزرگترین ذخایر انرژی جهان زندگی می‌کنیم اما مدیریت اقتصاد و دیپلماسی و چیزهای دیگر را نمی‌دانیم. بیش از چهل سال آزمودن و خطا کردن هم برای آموختن کافی نبوده است. پس شایسته‌تر که با این سخنان، نمک اضافی بر زخم مردم نپاشید».
سعیده علیپور
