احادیثی از ائمه درباره ایثار

ایثار در احادیث اسلامی

ایثار ، به معنی از خودگذشتگی و مقدّم داشتن دیگران بر خود است.

مفهوم ایثار در قرآن

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ» (سوره حشر، آیه 9)

ترجمه: «و دیگران را بر خود مقدم می دارند، هرچند که خودشان نیازمند باشند.»

این آیه نمونه ای از روحیه ایثار را در بین یاران پیامبر (ص) بیان می کند که حتی در سخت ترین شرایط، دیگران را بر خود ترجیح می دادند.

احادیثی درباره ایثار

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله

الإِیثارُ زینَهُ الزُّهدِ، و بَذلُ المَوجودِ زینَهُ الیَقینِ

ایثار، زیور زهد است و بخشیدن داشته ها، زیور یقین. (جامع الأخبار: ص123)

******

امام على علیه السلام :

الإِیثارُ غایَهُ الإِحسانِ.

ایثار ، اوج نیکوکارى است. (غرر الحکم : 861 ، عیون الحکم و المواعظ : 51 / 1318 )

******

امام علی علیه السلام:

الإِیثارُ أعلَى المَکارِمِ

ایثار ، عالى‏ترین خصلت اخلاقى است. (عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 19 ، ح 91)

******

امام علی علیه السلام:

الإِیثارُ شیمَهُ الأَبرارِ

ایثار ، خوى نیکان است. (عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 23 ، ح 197)

******

امام علی علیه السلام:

الإِیثارُ أحسَنُ الإِحسانِ ، و أعلى مَراتِبِ الإِیمانِ

ایثار ، بهترین احسان و بالاترین مرتبه ایمان است. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 396 ، ح 9162)

******

امام على علیه السلام :

مِن أفضَلِ الاِختِیارِ التَّحَلّی بِالإِیثارِ

یکى از بهترین انتخاب ها، آراسته شدن به زیور ایثارگرى است. (شرح غرر الحکم:  ج6، ص44، ح9436)

******

امام على علیه السلام 

عِندَ الإِیثارِ عَلَى النَّفسِ تَتَبَیَّنُ جَواهِرُ الکُرَماءِ

در هنگام ایثار است که گوهر کریمان، نمایان مى شود. (شرح غرر الحکم: ج4، ص326، ح 6226)

******

امام علی علیه السلام:

الإِیثارُ أفضَلُ عِبادَهٍ ، و أجَلُّ سِیادَهٍ

ایثار، برترین عبادت و شکوهمندترین آقایى است. (عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 29 ، ح 439)

امام علی علیه السلام:

أفضَلُ السَّخاءِ الإِیثارُ

برترین سخاوت، ایثار است. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 396 ، ح 9164)

******

امام علی علیه السلام:

عَامِلْ سَائِرَ النَّاسِ بِالْإِنْصَافِ وَ عَامِلِ الْمُؤْمِنِینَ بِالْإِیثَار

با دیگر مردمان به ‏انصاف رفتار کن و با مؤمنان به ایثار. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 394 ، ح 9109)

******

امام علی علیه السلام:

غایَهُ المَکارِمِ الإِیثارُ

نقطه اوجِ خصلت‏هاى اخلاقى، ایثار است. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 396 ، ح 9171)

******

امام علی علیه السلام:

بِالإِیثارِ یُستَرَقُّ الأَحرارُ

با ایثار، آزادگان به بندگى کشیده مى‏ شوند. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 396 ، ح 9167)

******

امام صادق علیه السلام:

فی صِفَهِ الکامِلینَ مِنَ المُؤمِنینَ ـ: هُمُ البَرَرَهُ بِالإِخوانِ فی حالِ الیُسرِ وَ العُسرِ، المُؤثِرونَ عَلى أنفُسِهِم فی حالِ العُسرِ، کَذلِکَ وَصَفَهُمُ اللهُ فَقالَ: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَ لَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ وَ مَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»، فازوا وَ اللهِ و أفلَحوا.

در توصیف مؤمنان کامل ـ فرمود: آنان، کسانى اند که در آسایش و سختى به برادرانْ نیکى می کنند، و در هنگام تنگ دستى، ایثار می کنند. این گونه، خداوند، ایشان را توصیف کرده و فرموده است: «و [دیگران را] بر خویشتن، مقدّم می دارند، هرچند خودشان نیازمند باشند. و آنها که از آزمندىِ نفس خویش، مصون بمانند، آنان، همان رستگاران اند». به خدا سوگند که اینان، کامیاب و رستگار شدند.

نمونه هایی از ایثار در سیره معصومین (ع)

1. ایثار حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا (س)

یکی از بارزترین نمونه های ایثار در تاریخ اسلام، ماجرای نزول سوره «هل أتی» (الإنسان) است. حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س) و فرزندانشان سه روز روزه گرفتند و افطار خود را در هر سه شب به مسکین، یتیم و اسیر بخشیدند، در حالی که خودشان گرسنه ماندند. این عمل ایثارگرانه، در قرآن مورد ستایش قرار گرفت (سوره انسان، آیات 5-9).

2. ایثار حضرت ابوالفضل العباس (ع)

در روز عاشورا، حضرت عباس (ع) با اینکه تشنه بود، هنگامی که به آب فرات رسید، آب را ننوشید و آن را برای کودکان تشنه خیمه گاه امام حسین (ع) برد. این رفتار اوج ایثار و فداکاری را نشان می دهد.

نتیجه گیری

ایثار یکی از برترین فضایل اخلاقی است که در قرآن و احادیث اسلامی به آن تأکید شده است. این ویژگی نشان دهنده ایمان، تقوا و محبت به دیگران است. عمل به ایثار در زندگی فردی و اجتماعی، جامعه ای همدل، نوع دوست و پر از محبت ایجاد می کند و موجب رضایت خداوند متعال می شود.

گردآوری: بخش مذهبی ستاره آبی