به گزارش فرادید، این شهر باستانی در محوطه‌ای به نام «گرادیشته» قرار دارد که پیش‌تر تصور می‌شد تنها یک پایگاه نظامی متعلق به قرن سوم پیش از میلاد در دوران سلطنت فیلیپ پنجم بوده است. اما یافته‌های تازه نشان می‌دهد که این منطقه روزگاری یک مرکز شهری پیشرفته و پررونق بوده است.
با کمک فناوری‌های نوین مانند رادارهای نفوذی به زمین و اسکن‌های لایدار که از طریق پهپاد انجام شد، مشخص شد وسعت این شهر بیش از 7 جریب (تقریباً 3 هکتار) بوده است. در جریان حفاری‌ها، اشیای مهمی مانند تبرهای سنگی، قطعات سفال، مهره‌های بازی، ابزارهای بافندگی و حتی بخشی از یک بلیت سفالی تئاتر پیدا شد. این اشیا نشان می‌دهند که در این مکان، جامعه‌ای پیچیده و سازمان‌یافته زندگی می‌کرده است.
یکی از کشفیات مهم در سال 2023، سکه‌ای نقره‌ای بود که قدمت آن به حدود سال‌های 325 تا 323 پیش از میلاد، یعنی دوران حیات اسکندر کبیر برمی‌گشت. این کشف نشان داد که فعالیت‌های مهم انسانی در این منطقه یک قرن زودتر از چیزی که قبلاً تصور می‌شد آغاز شده‌اند. همچنین آزمایش‌های کربن‌سنجی روی نمونه‌های زغال و استخوان نشان داد که این مکان از حدود 360 پیش از میلاد تا حدود 670 میلادی محل سکونت و فعالیت بوده است.
نیک آنجلوف، باستان‌شناسی که سرپرستی این پژوهش را بر عهده دارد می‌گوید این یافته‌ها بسیار فراتر از انتظار بوده و می‌تواند مربوط به پایتخت گمشده پادشاهی باستانی «لینکستیس» باشد؛ پادشاهی‌ای که تا قرن چهارم پیش از میلاد در برابر تسلط مقدونیه مقاومت کرد تا آن‌که سرانجام توسط فیلیپ دوم، پدر اسکندر، فتح شد. به گفته آنجلوف، حتی این احتمال وجود دارد که ملکه «اوریدیس اول»، مادربزرگ اسکندر کبیر و یکی از چهره‌های تأثیرگذار تاریخ مقدونیه در همین شهر متولد شده باشد.
این کشفیات، دیدگاه باستان‌شناسان را نسبت به گرادیشته به کلی تغییر داده است. برخلاف گذشته که آن را تنها یک پایگاه نظامی ساده می‌دانستند، اکنون شواهدی در دست است که نشان می‌دهد این منطقه یک مرکز مهم در حوزه تجارت، سیاست و فرهنگ مقدونیه شمالی بوده و احتمالاً در مسیرهای تجاری به قسطنطنیه (استانبول امروزی) قرار داشته است.
پژوهشگران امیدوارند با ادامه کاوش‌ها بتوانند اطلاعات بیشتری درباره نقش این شهر در پیدایش فرهنگ‌های نخستین اروپا و شکل‌گیری دولت باستانی مقدونیه به‌دست آورند. بی‌تردید، گرادیشته اکنون دیگر تنها یک مکان باستانی نیست، بلکه پنجره‌ای است به گذشته‌ای باشکوه که هنوز رازهای بسیاری در دل خود پنهان دارد.
