جراحی ترمیم تاندون شانه؛ روش‌ها، مزایا و مراقبت‌ها

همه‌چیز درباره جراحی ترمیم تاندون شانه: از تشخیص تا بهبودی

مفصل شانه به دلیل ساختار پیچیده‌ای از عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها و استخوان‌ها، یکی از متحرک‌ترین مفاصل بدن است. این دامنه حرکتی گسترده امکان انجام فعالیت‌های متنوع را فراهم می‌کند، اما شانه را مستعد آسیب‌هایی مانند پارگی تاندون می‌کند. جراحی ترمیم تاندون شانه روشی مؤثر برای درمان پارگی‌های تاندونی است که می‌تواند عملکرد شانه را بازگرداند و درد را کاهش دهد. در این مقاله، به بررسی علل پارگی تاندون، روش‌های جراحی، مزایا، مراقبت‌های پس از عمل و نکات کلیدی مرتبط با این جراحی می‌پردازیم.

تاندون شانه چیست؟

تاندون‌ها بافت‌های رشته‌ای محکمی از جنس کلاژن هستند که عضلات را به استخوان متصل می‌کنند و پایداری و حرکت مفصل شانه را ممکن می‌سازند. گروهی از تاندون‌ها به نام کاف چرخان (rotator cuff) شامل چهار تاندون اصلی (سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب‌اسکاپولاریس و ترس مینور) است که شانه را در جهات مختلف حرکت می‌دهند. تاندون بایسپس نیز در جلوی شانه نقش مهمی در حرکت بازو دارد. پارگی تاندون می‌تواند به صورت جزئی یا کامل رخ دهد و باعث درد، ضعف و محدودیت حرکتی شود.

علل و عوامل پارگی تاندون شانه

پارگی تاندون شانه ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد:

• حوادث ناگهانی: افتادن، تصادف یا ضربه مستقیم به شانه.

• فعالیت‌های تکراری: ورزش‌هایی مانند تنیس، شنا، وزنه‌برداری یا مشاغل سنگین.

• فشار بیش از حد: بلند کردن اجسام سنگین یا چرخش ناگهانی شانه.

• فرسودگی تدریجی: افزایش سن و کاهش انعطاف‌پذیری تاندون‌ها.

عوامل افزایش‌دهنده خطر: 

• ژنتیک: ضعف ارثی در عضلات یا تاندون‌ها.

• سن بالا: فرسودگی تاندون‌ها با گذشت زمان.

• ورزش‌های سنگین: فعالیت‌هایی مانند گلف، شنا یا پرتاب وزنه.

• مصرف برخی داروها: داروهای تضعیف‌کننده عضلات.

• سیگار: نیکوتین به سلامت تاندون‌ها آسیب می‌رساند.

انواع پارگی تاندون

پارگی تاندون شانه به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• پارگی حاد: ناشی از ضربه یا حادثه ناگهانی، همراه با درد شدید و التهاب.

• پارگی مزمن: به دلیل فرسودگی تدریجی تاندون‌ها در اثر فعالیت‌های مکرر.

• پارگی کامل: تاندون به طور کامل از استخوان جدا شده و نیاز به جراحی دارد.

• پارگی ناکامل (نسبی): بخشی از تاندون پاره شده و ممکن است با درمان غیرجراحی بهبود یابد.

تشخیص پارگی تاندون

پزشک متخصص ارتوپدی با معاینه فیزیکی و بررسی دامنه حرکتی شانه، پارگی تاندون را تشخیص می‌دهد. علائم شایع شامل درد، ضعف، تورم و صدای تق‌تق هنگام حرکت شانه است. برای ارزیابی دقیق‌تر، از روش‌های تصویربرداری مانند MRI، سونوگرافی یا اشعه ایکس استفاده می‌شود.

روش‌های جراحی ترمیم تاندون شانه

جراحی ترمیم تاندون شانه با توجه به نوع تاندون آسیب‌دیده، شدت پارگی و شرایط بیمار انجام می‌شود. روش‌های اصلی عبارت‌اند از:

1. جراحی باز 

• کاربرد: برای پارگی‌های بزرگ، پیچیده یا شدید (مانند پارگی تاندون سوپرااسپیناتوس یا ساب‌اسکاپولاریس).

• روش: جراح با ایجاد برش بزرگ به تاندون دسترسی پیدا می‌کند، آن را ترمیم کرده و با بخیه، پیچ یا پلاک به استخوان متصل می‌کند.

• مزایا: امکان ترمیم دقیق در پارگی‌های گسترده.

• معایب: دوره نقاهت طولانی‌تر و احتمال عوارض بیشتر.

2. جراحی آرتروسکوپی 

• کاربرد: برای پارگی‌های کوچک تا متوسط.

• روش: جراح از طریق برش‌های کوچک، آرتروسکوپ (دوربین کوچک) و ابزارهای ظریف را وارد شانه می‌کند. تاندون ترمیم شده و با نخ انکور یا پیچ به استخوان متصل می‌شود.

• مزایا: کم‌تهاجمی، دوره نقاهت کوتاه‌تر، کاهش درد و عوارض.

• معایب: ممکن است برای پارگی‌های بسیار بزرگ مناسب نباشد.

انواع جراحی بر اساس تاندون 

• تاندون سوپرااسپیناتوس: ترمیم پارگی و تثبیت با بخیه یا پیچ.

• تاندون ساب‌اسکاپولاریس: اتصال مجدد به استخوان برای بهبود پایداری.

• تاندون اینفرااسپیناتوس: ترمیم برای بازیابی قدرت و حرکت.

• تاندون بایسپس: ترمیم و اتصال به استخوان بازو.

مزایای جراحی ترمیم تاندون 

• بهبود عملکرد شانه: افزایش دامنه حرکتی و قدرت.

• کاهش درد و التهاب: رفع ناراحتی ناشی از پارگی.

• افزایش پایداری: تقویت تاندون‌ها و پیشگیری از آسیب‌های بعدی.

• بازگشت به فعالیت‌های روزمره: امکان انجام کارهای عادی و ورزش پس از توانبخشی.

• کاهش عوارض بلندمدت: جلوگیری از تخریب مفصل یا تنگی عضلانی.

آمادگی برای جراحی تاندون شانه

برای موفقیت جراحی، بیمار باید اقدامات زیر را انجام دهد:

1. مشاوره با جراح: بررسی مزایا، معایب و برنامه توانبخشی.

2. آزمایش‌های پیش از عمل: آزمایش خون، MRI یا آرتروگرافی.

3. محدودیت‌های دارویی: قطع داروهای رقیق‌کننده خون (مانند آسپیرین) با نظر پزشک.

4. رژیم غذایی: ناشتا بودن چند ساعت قبل از جراحی.

5. برنامه‌ریزی برای نقاهت: هماهنگی برای مراقبت و محدود کردن فعالیت‌های سنگین.

مراقبت‌های پس از جراحی تاندون شانه

1. مصرف داروها: استفاده از داروهای ضددرد و ضدالتهاب تجویزی.

2. تمیز نگه داشتن زخم: جلوگیری از عفونت.

3. استفاده از آویز شانه: ثابت نگه داشتن شانه برای 2 تا 6 هفته.

4. فیزیوتراپی: شروع تمرینات توانبخشی از هفته اول برای بازیابی حرکت و قدرت.

5. اجتناب از فعالیت سنگین: حداقل برای 4 تا 6 ماه.

6. استحمام: 4 تا 7 روز پس از جراحی با رعایت احتیاط.

7. مراجعه به پزشک: در صورت بروز علائم غیرعادی مانند تب، تورم شدید، ترشح زخم یا تنگی نفس.

عوارض احتمالی جراحی و خطرات عدم جراحی

عوارض احتمالی جراحی 

• درد، کبودی یا التهاب موقت

• عفونت (نادر)

• آسیب به اعصاب یا رگ‌های خونی

• پارگی مجدد تاندون (بسیار نادر)

• خشکی شانه (با فیزیوتراپی بهبود می‌یابد)

• عوارض بیهوشی

خطرات عدم جراحی

• بزرگ‌تر شدن پارگی

• کوتاه شدن تاندون

• ضعف دائمی عضلات

• تخریب مفصل شانه

• کاهش شانس بهبودی کامل

مدت زمان بهبودی جراحی تاندون شانه  

اتصال تاندون به استخوان: 6 تا 8 هفته.

بهبودی کامل:  

پارگی‌های کوچک: 4 تا 6 ماه  

پارگی‌های بزرگ: 6 تا 9 ماه  

پارگی‌های شدید: تا 12 ماه

فیزیوتراپی: 3 تا 4 ماه، با شروع تمرینات تقویتی پس از 6 تا 10 هفته.

بازگشت به فعالیت‌ها:  

فعالیت‌های روزمره: 12 هفته  

ورزش‌های سنگین: 4 تا 6 ماه

راهنمای انتخاب جراح مناسب

انتخاب جراح ارتوپد با تجربه و تخصص در جراحی شانه برای کاهش عوارض و موفقیت جراحی ضروری است. نکات کلیدی انتخاب جراح مناسب برای جراحی تاندون شانه:

• بررسی رزومه و تجربه جراح در جراحی تاندون شانه.

• مطالعه نظرات بیماران قبلی  

• مشاوره حضوری برای ارزیابی روش درمانی و اطمینان از مهارت جراح.

سوالات متداول درباره جراحی تاندون شانه

1. چه زمانی جراحی تاندون شانه لازم است؟

وقتی درمان‌های غیرجراحی (فیزیوتراپی، دارو) مؤثر نباشند یا پارگی کامل باشد.

2. آیا فیزیوتراپی پس از جراحی ضروری است؟

بله، برای بازیابی حرکت، تقویت عضلات و تسریع بهبودی.

3. آیا جراحی تاندون شانه پیچیده است؟

جراحی به مهارت بالایی نیاز دارد، اما با انتخاب جراح ماهر، عوارض به حداقل می‌رسد.

4. آیا همه پارگی‌ها نیاز به جراحی دارند؟

خیر، پارگی‌های جزئی ممکن است با فیزیوتراپی یا تزریق بهبود یابند.

5. چه مدت پس از جراحی می‌توان رانندگی کرد؟

معمولاً 2 تا 4 هفته، با تأیید پزشک.

نتیجه‌گیری

جراحی ترمیم تاندون شانه روشی مؤثر برای درمان پارگی‌های تاندونی و بازگرداندن عملکرد شانه است. با استفاده از روش‌های باز یا آرتروسکوپی، جراحان می‌توانند تاندون‌های آسیب‌دیده را ترمیم کرده و پایداری شانه را بهبود بخشند. انتخاب جراح متخصص، رعایت مراقبت‌های پس از جراحی و انجام فیزیوتراپی منظم، کلید موفقیت این درمان است. با بهبودی کامل، بیماران می‌توانند درد را کاهش داده، دامنه حرکتی را بازیابی کنند و به فعالیت‌های روزمره و ورزشی بازگردند.

گردآوری:بخش سلامت ستاره آبی