روانشناسی تریدرهای بورس ایران : چرا تصمیم‌های اشتباه می‌گیریم؟

بعضی از این روش‌ها مانند تحلیل فاندامنتال یا بنیادی و برخی هم تحلیل تکنیکال به کار می‌برند؛ ولی روش دیگری از تحلیل‌ها هم وجود دارد که بین افراد حرفه‌ای در بازار بسیار طرفدار دارد و آن روانشناسی تریدرهای بورس یا همان روانشناسی بورس است که به وسیله آن معامله کنندگان می‌توانند حرفه‌ای‌تر و بهتر به انجام معامله‌های خود بپردازند.

این روانشناسی در بورس ایران می‌خواهد احساسات معامله کننده‌ها را در سیکل‌های بازار و در دوره‌های مختلف خنثی کند و ما در این مقاله به رفتارشناسی معامله‌گران، فومو (FOMO) در بورس و در کل به روانشناسی تریدرهای بورس ایران خواهیم پرداخت.

تحلیل روانشناختی معامله‌گران در بورس ایران

تصمیم‌های مالی در بازارهای سرمایه فقط طبق تحلیل‌های فنی و بنیادی گرفته می‌شود و احساساتی مثل طمع، ترس و امید روی رفتارهای متفاوت افراد موثر است. تحلیل روانشناختی معامله‌گران در بورس ایران روی موفقیت و شکست آنها هم نقش بسیار مهمی دارد. در بازار بورس ایران به علت وجود نوسان‌های زیاد و شدید قیمتی و احساساتی که در آن وجود دارد، بیشتر افراد از رفتارهای هیجانی برخوردار هستند.

شناخت احساسات در خرید و فروش و کنترل آنها از جمله آموزش‌های رفتارشناسی معامله‌گران، مدیریت سرمایه درست، مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری و تدوین تکنیک‌های رفتاری است که می‌تواند در گرفتن تصمیم‌های دور از هیجان و منطقی برای گرفتن نتایج از عملکردهای موفق در بورس ایران باشد.

چرا تصمیم‌های هیجانی می‌گیریم؟

در بازارهای بورس به این علت تصمیم‌های هیجانی رخ می‌دهد که با نوسان‌های شدید قیمت یا احساسات جمعی در بازار، افراد دچار واکنش‌های احساسی می‌ شوند؛ زیرا ذات و ساختار بازار بورس با عدم قطعیت روبرو بوده و زمانی که فردی در شرایط زیان و یا سود شدید مواجه است، مغز او به صورت طبیعی میان فرار و جنگ یا جنگ و پرواز یکی از گزینه‌ها را انتخاب می‌کند. 

این حالت‌ها موجب می‌شود که بدون تحلیل‌های درست و دقیق و به صورت عجله‌ای وارد بازار شود و حتی با سرعت و شتاب هم از آن خارج شود. به طور مثال فومو (FOMO) در بورس یا همان ترس از دست دادن سود موجب هیجانات شدید می شود؛ پس هر کسی که دارای برنامه‌های مشخص، تصمیم گیری‌های درست و مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری قوی باشد، به سادگی با این هیجانات مقابله خواهد کرد. 

تاثیر اخبار ناگهانی بر رفتار بازار

اخبار هم روی بورس تاثیرات زیادی دارد و بازار هم تحت تاثیر این رفتارها بوده و موجب ایجاد واکنش‌های سریع می‌شود. زمانی که اخباری به طور غیر منتظره انتشار پیدا می‌کند، مثل تغییرات سیاسی، اقتصادی باعث نوسان‌های شدید قیمتی می‌شوند که در این موقعیت‌ها به صورت عادی طبق احساساتی مثل طمع یا ترس واکنش‌هایی نشان داده می‌شود و همین موضوع موجب به وجود آمدن احساسات در خرید و فروش و صف‌های طولانی می‌شود.

می توان با روانشناسی تریدرهای بورس ایران تا حدودی از این واکنش های سریع جلوگیری کرد. اخبارهای مثبت مانند سیاست‌های حمایتی از بورس و یا سودآوری‌های بالای شرکت‌ها هم موجب بالا رفتن و رشد قیمت‌ها می‌شود که در این موقعیت‌ها تصمیم‌های هیجان انگیز و سریع می‌تواند باعث نوسان‌های غیرمنطقی و حتی موجب به وجود آمدن حباب‌های قیمتی در بازار شود.

نقش فضای مجازی در تصمیمات معاملاتی

امروزه با پیشرفت و گسترش رسانه‌های مختلف اجتماعی، پلتفرم‌های اطلاع رسانی و گروه‌های آنلاین،  اطلاعات سریع در دسترس سرمایه‌گذاران قرار داده می‌شود و فضای مجازی هم در تصمیمگیری‌های بازار بورس نقش مهمی را ایفا می‌کند. این فضاها باعث می‌شوند که افراد تحت تاثیر تحلیل‌های غیر رسمی و نظرهای دیگران قرار بگیرند و بیشتر این تصمیم‌گیری‌ها بر اساس اخبار و اطلاعات انتشار پیدا می‌کند.

در بعضی از فرم‌های بورس و یا شبکه‌های اجتماعی احتمال دارد، به علت غیر قابل قبول بودن و درستی اخبار منجر به اشتباهات احتمالی شود و در برخی از اوقات هیجانات جمعی در فضاهای مجازی موجب می‌شود که افراد به طور دسته جمعی و گروهی وارد بازار شوند، بدون اینکه از تحلیل بنیادی و فنی دقیقی برخوردار باشند. این باعث نوسان ‌های شدید و عملیاتی در بازارهای بورس می‌شود؛ پس روانشناسی تریدرهای بورس ایران از اهمیت زیادی برخوردار است.

احساسی‌ترین نقاط ورود و خروج

در بازارهای بورس نقطه‌های ورود و خروج هم تحت تاثیر احساسات و طبق روانشناسی تریدرهای بورس ایران تحت تاثیر بازارگردانان قرار ‌بگیرد و این نقاط ممکن است، غیرمنطقی یا هیجانی باشند و موجب گرفتن تصمیم‌های اشتباه شوند. از جمله احساسی‌ترین نقاط ورود و خروج عبارت‌اند از:

·        نقطه‌های خروج در زمان سقوط بازار( ترس)

·        نقطه ورود زمان رشد و رونق بازار(طمع) 

·        ورود در صف‌های خریدار( اثر جمعی)

·        خروج صف‌های فروش( انهدام و فروپاشی احساسات)

این نقاط مهم معمولا به دلیل واکنش‌های احساسات در خرید و فروش است که برای جلوگیری از این رفتارها باید تصمیم‌های دقیق درست داشته و مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری هم دارای اهمیت است.

اثر ترس از جا ماندن (FOMO)

طبق روانشناسی تریدرهای بورس ایران ترس از جا ماندن یا فومو (FOMO) در بورس، از فرصت‌های سودآور است و این اتفاق در بازارهای بورس مخصوصا در موقعیت‌هایی که قیمت‌ها با سرعت افزایش پیدا می‌کنند و عموم مردم به یک حوزه از بازار توجه دارند، شایع‌تر و رایج‌تر است. در این موقعیت بیشتر افراد احساس می‌کنند که اگر وارد بازار شوند، ممکن است که فرصت‌های بزرگی را از دست بدهند و این ترس از جا ماندن باعث می‌شود که تصمیم گیری‌های هیجانی و بدون تحلیل گرفته شود. 

این ترس از جا ماندن در بازار زمان شایعات و اخبار و زمان رشد سریع قیمت‌ها و زمان هیجان جمعی رخ می‌دهد که باعث بروز احساسات در خرید و فروش‌های شتاب زده می‌شود و حتی موجب گرفتن تصمیم‌های غیرمنطقی شده و حباب قیمتی ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از فومو (FOMO) در بورس باید استراتژی مشخصی داشته و در تصمیمگیری‌های خود نظم به کار برد که این از نکات مهم در روانشناسی تریدرهای بورس ایران به شمار می رود.

طمع برای سود بیشتر و سقوط ناگهانی

از عوامل مهم در ایجاد رفتارهای هیجانی که باید در روانشناسی تریدرهای بورس ایران مورد توجه قرار گیرد، طمع برای سود بیشتر است. بعضی از افراد با دیدن روند رو به رشد و افزایش قیمت‌ها فکر می‌کنند که اگر از این فرصت‌ها استفاده نکنند، امکان سودآوری را از دست خواهند داد و این باعث می‌شود که بدون انجام تحلیل‌های درست و دقیق و تنها برای کسب سود بیشتر وارد بازارهای پرریسک بورس شوند. 

زمانی که بازار در حال رشد است، طمع که یکی از احساسات در خرید و فروش است، باعث می‌شود، معامله کننده‌ها سریع وارد بازار شوند و بدون ارزیابی‌های دقیق سهام را خریداری کنند. این رفتارشناسی معامله‌گران در آینده موجب پیشرفت می‌شود و زمانی است که قیمت‌ها به سقف می‌رسد؛ یعنی حباب ایجاد می‌شود. 

البته طمع به سودهای فوری و کوتاه مدت هم منجر می‌شود؛ یعنی افراد سهامی را که نسبت به ارزش واقعی بالا رفته است را خریداری می‌کنند و این تصمیم احساسی که بدون ارزیابی‌های بنیادی و فنی رخ می‌دهد، باعث زیان در بلند مدت می‌شود. همچنین در وارد شدن به بازار بورس و در روانشناسی تریدرهای بورس ایران از اهمیت فوق العاده برخوردار است؛ زیرا موفقیت و شکست افراد به این رفتارشناسی معامله‌گران بستگی دارد.

اشتباهات رایج سرمایه‌گذاران ایرانی

بیشتر افراد به جای اینکه به تحلیل‌های دقیق بپردازند طبق شایعات و اخبارهای غیر رسمی اقدام به تصمیمگیری‌هایی می‌کنند یکی از اشتباهات رایج سرمایه‌گذاران ایرانی در بازارهای بورس توجه نکردن به تحلیل‌های فنی و بنیادی است و با عدم مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری موجب می‌شوند سرمایه‌گذاران به صورت شتاب زده و مستقیم وارد بازارهای مالی شوند از دیگر اشتباهات رایج می‌توان به خرید و فروش‌های هیجانی در زمان نوسان‌های شدید بازار اشاره کرد که از نکات مهم در روانشناسی تریدرهای بورس ایران است.

 این اشتباه باعث می‌شود که افراد در بازار خرید و فروش انجام دهند و بیشتر سرمایه‌گذاران به علت توجه نکردن به تجربه‌ها و آموزش‌ها و به دلیل افزایش فوری بازار دچار ضررهای سنگین شوند. از دیگر اشتباهات رایج می‌توان به نبود مدیریت هزینه، عدم تنوع در پورتفوی و… اشاره کرد.

خرید در سقف و فروش در کف

زمانی که سهام در زمان بالاترین سطح خود قرار دارد، خرید انجام می‌شود و این سقف نام دارد و فروش آن زمانی که در پایین‌ترین سطح قرار دارد، کف نامیده می‌شود. این رفتارها در زمان هیجانات و تحت تاثیر احساسات رخ می‌دهد، به طور مثال در زمانی که افراد در بازار حضور دارند، به علت فومو (FOMO) در بورس یا ترس از جا ماندن شروع به خرید با قیمت‌های بالا می‌کنند.

زمانی که بازار به حالت قبل و اصلاحی برمی‌گردد، به دلیل ترس از ضررهای بیشتر سریع اقدام به فروش می‌کنند که این رفتارشناسی معامله‌گران باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران سهام خود را با قیمت‌های پایین به فروش برسانند و از کسب سود بالقوه هم عقب بمانند. به همین علت خرید در سقف و فروش در کف از اشتباهات رایج در بازارهای بورس به شمار می‌رود که در روانشناسی تریدرهای بورس ایران دارای اهمیت است.

چرا همه در صف خرید و فروش می‌افتن؟

علت اینکه افراد در صف خرید و فروش می‌افتند، به دلیل تاثیرات هیجانی و روانی است که بازار به آنها وارد می‌کند و زمانی که سهام تحت تاثیر گروه‌های تحلیلی، خبرهای مثبت و منفی، شایعات و… قرار می‌گیرد، دچار تغییر قیمت شدید می‌شود. سرمایه‌گذارها هم تحت تاثیر این حرکت‌های جمعی قرار می‌گیرند و شروع به تصمیم گیری های فوری کرده و وارد بازار می‌شوند و یا از آن خارج می‌شوند که همین موضوع باعث ایجاد خرید و فروش می‌شود.

در این صفحه‌های خرید افراد به امید بالا رفتن قیمت‌ها وارد خرید سهام می‌شوند و در صف فروش هم به علت ترس از ادامه کاهش قیمت‌ها سهام خود را به فروش می‌رسانند. این رفتارهای جمعی هم از فومو و ترس از جا ماندن و ترس از ضرر بیشتر می‌شود که موجب نوسان‌های شدید و غیر منطقی در بازارهای مالی می‌شود و با روانشناسی تریدرهای بورس ایران می‌توان از تصمیم‌های اشتباه هم جلوگیری کرد.

بورس و نمادهای بورسی

بازار بورس به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد، محلی برای خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف است که هر شرکت با یک شناسه خاص به نام نماد بورسی در این بازار شناخته می‌شود. این نمادهای بورس معمولاً ترکیبی از حروف نام شرکت‌ها هستند که برای شناسایی و پیگیری وضعیت سهام آن‌ها به‌کار می‌روند. سرمایه‌گذاران با بررسی نمادها می‌توانند عملکرد شرکت‌ها را از نظر رشد قیمت، حجم معاملات و میزان استقبال بازار ارزیابی کنند.

ابزاری مانند نقشه بازار بورس نیز به فعالان این حوزه کمک می‌کند تا نمای کلی از وضعیت بازار و تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها را به‌صورت بصری مشاهده کنند. این نقشه معمولاً بر اساس ارزش بازار یا حجم معاملات طراحی شده و به تحلیلگران کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق‌تری بگیرند. اگر به‌دنبال تحلیل عمیق‌تر و آموزش حرفه‌ای در این زمینه هستید، مطالعه مطالب تخصصی و آموزشی وب‌سایت آلنداینوست می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای شما باشد.