زندگینامه ام هانی بنت ابیطالب

آشنایی با زندگینامه ام هانی

چکیده ای از بیوگرافی ام هانی :

نام : فاخته بنت ابیطالب

کنیه : ام هانی

محل زندگی : مکه و مدینه

مهاجر/انصار : مهاجر

نسب/قبیله : قبیله قریش

خویشان سرشناس : ابوطالب، حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)،

درگذشت/شهادت : مدینه

مدفن : مدینه یا قبرستان بقیع

آشنایی با زندگینامه ام هانی بنت ابیطالب :

فاخته بنت ابیطالب (همچنین به هند و ام هانی معروف است) دختر ابوطالب و فاطمه بنت اسد، دخترعمو و یار پیامبر اسلام محمد و خواهر تنی علی بن ابی طالب، طالب، عقیل و جعفر است. گفته شده آغاز معراج پیامبر از خانه ام هانی بود. همچنین اقامت حضرت محمد(ص) در لیله المبیت در خانه وی بوده است.

زمان اسلام آوردن ام هانی را هنگام فتح مکه یا پیش از آن دانسته اند. او در حجه الوداع همراه پیامبر(ص) بود و از نخستین راویان غدیر خم می باشد. همچنین وی از راویان سخنان حضرت فاطمه(س) با ابوبکر در موضوع فدک و حدیث ثقلین بوده است. یکی از درهای مسجدالحرام نیز باب ام هانی نامیده شده است.

زندگی :

او فرزند ارشد ابوطالب بن عبد المطلب و فاطمه بنت اسد و از این رو خواهر علی بن ابیطالب بود.

ازدواج ام هانی :

همسر ام هانی، هبیره بن ابی وهب، از قبیله ثروتمند و بانفوذ مخزوم بود. به روایت مورخان، هبیره از جمله کسانی بود که پیامبر(ص) را آزار می داد. ام هانی چهار فرزند به نام های هانی، عمر، یوسف و جَعده داشت. جَعده در جنگ صفین شرکت کرد و از سوی امام علی(ع) به عنوان حاکم خراسان برگزیده شد.

برخی تاریخ نویسان معتقدند ام هانی در سال هشتم هجری و پس از فتح مکه به اسلام گروید، اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد او پیش از این رویداد، در برهه های مختلف، مسلمان شده بود. گروهی از مورخان نیز هرگونه شائبه شرک در زندگی او را رد کرده اند.

گفته می شود که ام هانی پس از شهادت امام علی(ع) درگذشت.

هبیره، که شاعری توانا بود، به عنوان فردی «خردمند و تأثیرگذار» شناخته می شد. او و ام هانی (که نام دیگرش فاخته بود) دست کم چهار پسر داشتند: هانی، یوسف، عمر و جَعده. بخاری نیز از فرزندی به نام «فولان» یاد کرده است، اما مشخص نیست که آیا این فرزند پنجمی بوده یا نامی دیگر برای یکی از چهار پسر پیشین. همچنین معلوم نیست که آیا آن ها دختری نیز داشتند یا نه.

خواستگاری پیامبر (ص) :

برخی منابع گزارش داده اند که پیامبر(ص) پیش از بعثت از ام هانی خواستگاری کرده بود. همچنین گفته شده که پس از فتح مکه، پیامبر بار دیگر از او درخواست ازدواج کرد، اما ام هانی به دلایلی از پذیرش این پیشنهاد خودداری کرد. با این حال، برخی منابع او را در زمره همسران پیامبر(ص) به شمار آورده اند.

معراج پیامبر از خانه ام هانی :

مهم ترین رویدادی که نام ام هانی را با تاریخ آغازین اسلام گره زده و پذیرش اسلام او را پیش از فتح مکه و حتی پیش از هجرت تأیید می کند، واقعه معراج پیامبر(ص) است که از خانه او آغاز شد. پیامبر(ص) پس از خواندن نماز عشا در خانه ام هانی، سفر آسمانی خود را به سوی مسجدالاقصی شروع کرد. این خانه در نزدیکی مسجدالحرام قرار داشت و شاید به همین دلیل، یا به خاطر واقعه معراج، یکی از درهای بیست وسه گانه مسجدالحرام از گذشته های دور به نام «باب ام هانی» شناخته می شود.

البته برخی بر این باورند که معراج پیامبر چندین بار رخ داده و یکی از این سفرها از خانه ام هانی بوده است.

زمان اسلام آوردن ام هانی :

برخی از تاریخ نگاران و صحابه نویسان معتقدند که ام هانی در سال هشتم هجری و پس از فتح مکه به اسلام گروید. اما به نظر می رسد این دیدگاه ناشی از اشتباه در آمیختن زمان مسلمان شدن او با بیعتش همراه با زنان قریش پس از فتح مکه باشد. شواهد متعددی نشان می دهد که ام هانی پیش از فتح مکه در مقاطع مختلف به اسلام روی آورده بود؛ از جمله این شواهد، اختصاص سهمی از غنایم خیبر به او پیش از این رویداد است. همچنین برخی نویسندگان برجسته سده های نخست اسلامی هرگونه پیشینه شرک را در زندگی او رد کرده اند.

ام هانی در فتح مکه :

ام هانی تا زمان فتح مکه در این شهر باقی ماند. در جریان این رویداد، جایگاه ویژه او نزد پیامبر(ص) بیش از پیش نمایان شد. بر اساس روایتی، پیامبر در روز فتح مکه در خانه او اقامت کرد. همچنین او به افرادی مانند حارث بن هشام، زهیر بن ابی امیه یا عبدالله بن ابی ربیعه امان داد و پیامبر این امان را پذیرفت و آن ها را بخشید.

ام هانی و اهل بیت :

پس از درگذشت پیامبر (ص)، ام هانی از پشتیبانان سرسخت اهل بیت (ع) و به ویژه برادرش، امام علی (ع)، به خصوص در دوران خلافت او بود. او یکی از راویان اصلی سخنان حضرت فاطمه (س) با ابوبکر درباره فدک و همچنین حدیث ثقلین به شمار می رود. علاوه بر این، نامه امام علی (ع) به او درباره نبرد جمل، موضع گیری اش علیه ناکثین (پیمان شکنان) و گزارش او از خیانت و توطئه طلحه و زبیر (درگذشته در سال 36 هجری) از نقاط برجسته زندگی سیاسی و اجتماعی او در مدینه هستند.

هجرت به مدینه :

ام هانی پس از فتح مکه همراه دیگر زنان مسلمان با پیامبر(ص) بیعت کرد و سپس به مدینه هجرت نمود.

فعالیت های ام هانی پس از رحلت پیامبر (ص) :

پس از درگذشت پیامبر(ص)، ام هانی نقشی مهم در کنار اهل بیت و برادرش، امام علی(ع)، ایفا کرد. او نه تنها از راویان کلیدی سخنان حضرت فاطمه(س) درباره فدک و حدیث ثقلین بود، بلکه در جریان نبرد جمل نیز با دریافت نامه ای از امام علی(ع)، علیه ناکثین موضع گرفت. گزارش او از پیمان شکنی و توطئه گری طلحه و زبیر نیز از جمله اقدامات برجسته او در زندگی سیاسی و اجتماعی اش در مدینه به شمار می رود.

مرگ ام هانی :

تاریخ درگذشت او نامعلوم است. با این حال، او بیش از برادرش علی، که در سال 661 میلادی کشته شد، زندگی کرد. با توجه به گزارشات می توان مدفن وی را شهر مدینه و گویا قبرستان بقیع دانست.

گردآوری: بخش مذهبی ستاره آبی