آشنایی با کنه‌ها و بیماری‌های پنهان آنها
کنه‌ها، این موجودات کوچک و پنهان در طبیعت، ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسند، اما توانایی آنها در انتقال بیماری‌های خطرناک، آنها را به یکی از تهدیدات جدی برای سلامت انسان و حیوانات تبدیل کرده است. از جنگل‌های انبوه تا باغچه‌های خانگی، کنه‌ها در کمین هستند و می‌توانند ناقل بیماری‌هایی مانند تب کریمه کنگو، لایم و آناپلاسموز باشند. در این مقاله، با چیستی کنه‌ها، نحوه زندگی آنها و مهم‌تر از همه، بیماری‌هایی که منتقل می‌کنند آشنا می‌شویم تا با آگاهی بیشتر، از خود و عزیزانمان در برابر این خطرات محافظت کنیم.
کنه‌ها چیستند؟
کنه‌ها انگل‌هایی هستند که از میزبان تغذیه می‌کنند و خون انسان‌ها و حیوانات را می‌مکند. آنها شبیه حشرات به نظر می‌رسند، اما در واقع از دسته عنکبوتیان مانند عنکبوت‌ها هستند. انواع مختلفی از کنه‌ها وجود دارد که در مناطق مختلف ایالات متحده زندگی می‌کنند.
کنه‌ها چه شکلی هستند؟
کنه‌ها هشت پا دارند و به عنکبوت‌ها مرتبط هستند. بدن آنها صاف و بیضی‌شکل است و پس از تغذیه متورم می‌شود. رنگ آنها از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره یا قرمز مایل به قهوه‌ای متغیر است. همه کنه‌ها بسیار کوچک هستند؛ بزرگ‌ترین آنها پس از تغذیه ممکن است به اندازه یک دانه سیب برسد، اما بسیاری از آنها بسیار کوچک‌تر هستند.
تنها تعداد کمی از کنه‌ها انسان‌ها را گزیده و بیماری منتقل می‌کنند. برای مثال، 1 تا 50 درصد کنه‌ها ممکن است باکتری عامل بیماری لایم را داشته باشند، اما خطر واقعی ابتلا به لایم از یک گزش حدود 2 درصد است.
کنه‌ها در آب‌وهوای گرم و مرطوب زندگی می‌کنند و در سرما از بین می‌روند. تغییرات اقلیمی باعث شده کنه‌ها مدت طولانی‌تری زنده بمانند و به مناطق شمالی‌تر که قبلاً برای آنها سرد بود، مهاجرت کنند.
چه کسانی در معرض گزش هستند؟
نه‌تنها افرادی که در طبیعت فعالیت می‌کنند، بلکه کسانی که در حیاط خانه بازی، باغبانی یا کار می‌کنند نیز ممکن است گزیده شوند، به‌ویژه در مناطق پر از کنه. کنه‌ها همچنین می‌توانند از طریق حیوانات خانگی وارد خانه شوند.
علائم گزش کنه
یک برآمدگی قرمز در محل گزش شایع است که به دلیل بزاق کنه ایجاد می‌شود و ممکن است خارش داشته باشد یا نداشته باشد. عفونت‌های ناشی از گزش کنه علائمی مانند تب، لرز، سردرد، خستگی شدید، سفتی مفاصل، درد عضلانی، تورم غدد لنفاوی، تهوع یا استفراغ ایجاد می‌کنند. راش (بثورات پوستی) نیز شایع است و ممکن است به‌صورت لکه‌های قرمز یا بنفش، لکه‌های قرمز یا تیره، یا راش دایره‌ای (مانند هدف) ظاهر شود.
بیماری‌های منتقل‌شده توسط کنه‌ها
کنه‌ها باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها را منتقل می‌کنند که باعث بیماری‌هایی با علائم شبه‌آنفولانزا مانند تب، لرز، سردرد و درد عضلانی می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
بیماری لایم
توسط کنه‌های پاسیاه در مناطق شمال‌شرق، میانه‌غرب و ساحل اقیانوس آرام منتقل می‌شود. علائم شامل راش دایره‌ای (هدف‌مانند)، تب، سردرد، درد مفاصل و عضلات، خستگی و تورم غدد لنفاوی است. در صورت عدم درمان، ممکن است مشکلات مغزی، عصبی، قلبی یا مفصلی ایجاد کند. درمان با آنتی‌بیوتیک معمولاً مؤثر است.
آنافیلاسموز
توسط کنه‌های پاسیاه و پاسیاه غربی منتقل می‌شود. علائم شامل تب، لرز، درد عضلانی و تهوع است. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک عفونت را برطرف می‌کند.
بابزیوز
توسط کنه پاسیاه منتقل می‌شود و انگل‌هایی را وارد گلبول‌های قرمز می‌کند. علائم شامل تب، لرز، سردرد و درد بدن است. این بیماری می‌تواند برای افراد بالای 50 سال، کسانی که طحال ندارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک باشد.
تب راجعه ناشی از کنه سخت (HTRF)
توسط کنه‌های پاسیاه منتقل می‌شود و علائم شبه‌آنفولانزا مانند تب، سردرد، خستگی و درد عضلانی دارد. درمان با آنتی‌بیوتیک حدود 2 هفته طول می‌کشد.
تب کنه کلرادو
توسط کنه چوب کوه‌های راکی در ارتفاعات 4000 تا 10000 پایی منتقل می‌شود. علائم شامل تب متناوب، لرز، سردرد و درد بدن است و معمولاً در چند هفته بهبود می‌یابد.
ارلیشیوز
توسط کنه‌های تک‌ستاره و پاسیاه منتقل می‌شود. علائم شامل تب، لرز، سردرد، درد عضلانی، سرفه، تهوع، درد شکم و راش است. درمان با آنتی‌بیوتیک 5 تا 7 روزه مؤثر است.
ویروس هارتلند
توسط کنه‌های تک‌ستاره منتقل می‌شود و علائمی مانند خستگی، تب، تهوع و درد عضلانی یا مفصلی دارد. این ویروس می‌تواند به سلول‌های خونی آسیب برساند.
ویروس پواسان
توسط کنه‌های پاسیاه و کنه‌های مارموت منتقل می‌شود. علائم اولیه شامل تب، سردرد، ضعف و استفراغ است و ممکن است به مشکلات جدی مانند از دست دادن حافظه، مشکل در تکلم یا تشنج منجر شود.
آلرژی به گوشت قرمز (سندرم آلفا-گال)
توسط گزش کنه تک‌ستاره ایجاد می‌شود و باعث آلرژی به گوشت پستانداران می‌شود. علائم شامل کهیر، درد شکمی، تنگی نفس یا حتی واکنش شدید آنافیلاکسی است.
ریکتزیوز پارکری
توسط کنه ساحل خلیج منتقل می‌شود. علائم شامل زخم تیره در محل گزش، تب، درد عضلانی، سردرد، راش و تورم غدد لنفاوی است. با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
تب خال‌دار کوه‌های راکی (RMSF)
توسط کنه‌های سگ آمریکایی، چوب کوه‌های راکی و سگ قهوه‌ای منتقل می‌شود. علائم شامل راش صورتی خال‌دار، تب، سردرد، کاهش اشتها و درد شکمی است. در صورت عدم درمان، می‌تواند به عوارضی مانند قطع عضو، کاهش شنوایی یا تغییرات ذهنی منجر شود. درمان زودهنگام با آنتی‌بیوتیک ضروری است.
بیماری راش مرتبط با کنه جنوبی (STARI)
توسط کنه تک‌ستاره منتقل می‌شود و علائمی شبیه لایم، مانند راش دایره‌ای، خستگی، تب، سردرد و درد عضلانی دارد. عامل دقیق آن مشخص نیست.
تب راجعه ناشی از کنه
توسط کنه‌های نرم منتقل می‌شود و در مناطق کوهستانی از کالیفرنیا تا اوهایو دیده می‌شود. علائم شامل تب بالا، سردرد، درد عضلانی و مفصلی و لرز است. بدون درمان می‌تواند خطرناک باشد.
تولارمی (تب خرگوش)
توسط کنه‌های سگ، چوب و تک‌ستاره منتقل می‌شود. علائم شامل تب بالا، تورم غدد لنفاوی، گلودرد و زخم دردناک در محل گزش است. با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است، اما بدون درمان می‌تواند کشنده باشد.
تب کنه ساحل اقیانوس آرام
توسط کنه ساحل اقیانوس آرام منتقل می‌شود و علائمی مانند تب، سردرد، درد عضلانی و زخم تیره در محل گزش دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کنه روی پوستتان دیدید، با موچین نوک‌تیز آن را نزدیک به پوست بگیرید و با فشار یکنواخت به سمت بالا بکشید. کنه را در کیسه‌ای نگه دارید تا در صورت نیاز به پزشک نشان دهید.
در این موارد با پزشک تماس بگیرید:
• نمی‌توانید کنه را کاملاً جدا کنید.
• ظرف 2 هفته پس از گزش، راش، تب یا علائم شبه‌آنفولانزا ظاهر شود.
• فکر می‌کنید کنه گوزن (پاسیاه) شما را گزیده است.
• محل گزش قرمز یا ترشح‌دار است (نشانه عفونت).
سؤالات متداول درباره کنه
1. کنه‌ها چه می‌کنند؟
کنه‌ها انگل‌هایی هستند که از خون انسان‌ها و حیوانات تغذیه کرده و با گزش خود بیماری منتقل می‌کنند.
2. کدام کنه‌ها بیماری لایم را منتقل می‌کنند؟
کنه‌های پاسیاه باکتری عامل بیماری لایم را منتقل می‌کنند و در مناطق شمال‌شرق، میانه‌غرب و مرکز شمالی آمریکا یافت می‌شوند.
3. چگونه بفهمیم کنه حامل بیماری لایم است؟
با نگاه کردن نمی‌توان تشخیص داد، اما علائمی مانند راش دایره‌ای قرمز، تب، لرز، سردرد و تورم غدد لنفاوی نشان‌دهنده ابتلا به لایم هستند.
4. چگونه می‌توان از گزش کنه پیشگیری کرد؟
هنگام حضور در طبیعت، لباس‌های بلند و روشن بپوشید.
از اسپری‌های دافع حشرات حاوی DEET یا پرمترین استفاده کنید.
پس از بازگشت از فضای باز، بدن و لباس‌ها را به دقت بررسی کنید.
حیوانات خانگی را مرتب چک کنید، زیرا کنه‌ها می‌توانند از آنها به انسان منتقل شوند.
5. آیا کنه‌ها می‌توانند پرواز کنند یا بپرند؟
خیر، کنه‌ها نه پرواز می‌کنند و نه می‌پرند. آنها با خزیدن یا منتظر ماندن روی گیاهان به میزبان می‌رسند.
6. کنه‌ها تا چه مدت می‌توانند روی بدن میزبان زنده بمانند؟
بسته به نوع کنه و شرایط، کنه‌ها می‌توانند از چند ساعت تا چند روز روی بدن میزبان باقی بمانند و تغذیه کنند.
جمع‌بندی
کنه‌ها انگل‌هایی هستند که از خون انسان‌ها و حیوانات تغذیه کرده و با گزش خود بیماری‌هایی را منتقل می‌کنند. علائم شایع عفونت شامل تب، لرز، سردرد و راش است. اگر کنه روی پوستتان دیدید، با موچین آن را جدا کنید و در صورت بروز علائم یا عدم توانایی در جدا کردن کامل کنه، به پزشک مراجعه کنید.
گردآوری:بخش سلامت ستاره آبی
