چرا بالای معده‌ام درد می‌کند؟ 10 علت شایع و راه‌حل‌های آن
درد بالای معده یا ناحیه فوقانی شکم می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله سوءهاضمه، نفخ، گاستریت (التهاب معده)، ویروس‌های معده، درد عضلانی، آپاندیسیت، سنگ‌های صفراوی، بیماری‌های کبد یا پانکراس، بیماری دیورتیکولار و انسداد روده ایجاد شود. درمان معمولاً به علت اصلی بستگی دارد، اما داروها و تغییرات رژیم غذایی ممکن است کمک‌کننده باشند.
علل درد بالای معده
درد معده یک شکایت شایع است. در حالی که بسیاری از علل درد بالای معده، مانند نفخ یا ویروس معده، نگران‌کننده نیستند، برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند. در این مقاله، درباره ده علت احتمالی درد بالای معده، گزینه‌های درمانی و زمان مراجعه به پزشک صحبت خواهیم کرد.
نفخ (گاز)
نفخ به طور طبیعی در روده‌ها و دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. هنگامی که این گاز جمع می‌شود، می‌تواند احساس فشار، نفخ یا پری ایجاد کند. نفخ معمولاً بدون درمان و پس از دفع گاز از بین می‌رود. اگر خودبه‌خود برطرف نشود، داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند کمک کنند. فرد همچنین می‌تواند با آهسته‌تر غذا خوردن از بلعیدن هوا جلوگیری کند و از بدتر شدن نفخ جلوگیری کند. برخی افراد متوجه می‌شوند که برخی غذاها بیشتر باعث ایجاد نفخ می‌شوند و مصرف آن‌ها را کاهش می‌دهند.
سوءهاضمه
اصطلاح پزشکی برای سوءهاضمه، دیس‌پپسی است. این مشکل زمانی ظاهر می‌شود که اسید معده بیش از حد باشد. این می‌تواند باعث احساس سوزش در بالای معده و گاهی در دهان یا گلو شود. درد ممکن است به نظر برسد که از قفسه سینه ناشی می‌شود.
داروهای بدون نسخه مانند آنتی‌اسیدها برای مدیریت سوءهاضمه موقت بسیار مؤثر هستند. شناسایی محرک‌ها، مانند برخی غذاها، می‌تواند به فرد کمک کند تا تغییرات مفیدی در سبک زندگی ایجاد کند.
گاهی اوقات، سوءهاضمه مکرر نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند زخم معده یا حتی سرطان است. اگر این علامت مدام بازگردد، با پزشک مشورت کنید.
گاستریت
گاستریت حاد یک بیماری کوتاه‌مدت است که می‌تواند باعث درد، تهوع و استفراغ شود. این مشکل اغلب به دلیل عفونت ایجاد می‌شود. علل گاستریت مزمن یا طولانی‌مدت شامل موارد زیر است:
• بیماری کرون
• بیماری‌های خودایمنی
• سارکوئیدوز
• آلرژی‌ها
• عفونت‌های مزمن
• مصرف الکل
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
• آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً می‌توانند عفونت‌های باکتریایی را درمان کنند. در گاستریت مزمن، تشخیص و درمان علت زمینه‌ای می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ویروس‌های معده
گاستروانتریت نتیجه عفونتی است که باعث تهوع، استفراغ و اسهال، علاوه بر درد معده، می‌شود. برخی افراد به گاستروانتریت “آنفلوآنزای معده” می‌گویند، اما در واقع نوعی آنفلوآنزا نیست. برای اکثر افراد، گاستروانتریت جدی نیست و علائم آن در عرض چند روز خودبه‌خود برطرف می‌شوند. جلوگیری از کم‌آبی بدن بسیار مهم است، بنابراین بهتر است مایعاتی مصرف کنید که الکترولیت‌ها را جایگزین می‌کنند تا علائم برطرف شوند.
درد عضلانی
بسیاری از عضلات به ناحیه بالای معده متصل هستند. درد ناشی از آسیب خفیف عضلانی یا اسپاسم می‌تواند باعث درد موقت در ناحیه بالای شکم شود. درد خفیف می‌تواند با ماساژ ملایم و استراحت بهبود یابد. برخی افراد با استفاده از کمپرس سرد و گرم نیز تسکین می‌یابند.
آپاندیسیت
آپاندیسیت عفونت آپاندیس است. بدون درمان، می‌تواند باعث پارگی آپاندیس شود و این وضعیت ممکن است زندگی را تهدید کند. افرادی که علائم دارند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند. در مراحل اولیه آپاندیسیت، فرد ممکن است احساس درد مبهمی در اطراف ناف داشته باشد، اما این درد می‌تواند به بالای معده گسترش یابد. با بدتر شدن عفونت، درد به سمت پایین و راست شکم حرکت می‌کند.
سنگ‌های صفراوی
سنگ‌های صفراوی توده‌های سختی از کلسترول یا بیلی‌روبین هستند که می‌توانند در کیسه صفرا تشکیل شوند. این سنگ‌ها همیشه مشکل‌ساز نیستند، اما گاهی اوقات مجرای صفراوی را مسدود می‌کنند. انسداد ناشی از سنگ صفرا می‌تواند باعث درد شدید در ناحیه بالای سمت راست معده، همچنین استفراغ، خستگی و فرسودگی شود.
در برخی موارد، جراحی برای رفع مشکلات ناشی از سنگ‌های صفراوی لازم است. به عنوان مثال، اگر سنگ‌های صفراوی مجرای کیستیک را مسدود کنند، پزشک کیسه صفرا را خارج می‌کند. اگر سنگ‌های صفراوی مجرای صفراوی مشترک را مسدود کنند، ممکن است نیاز به کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) باشد. این روش شامل وارد کردن یک دوربین نازک و ابزارهای دیگر از طریق گلو برای رفع انسداد است.
بیماری‌های کبد یا پانکراس
کبد، پانکراس و کیسه صفرا با هم برای حمایت از هضم غذا کار می‌کنند. هر سه عضو در سمت راست بالای معده قرار دارند. گاهی اوقات، سنگ‌های صفراوی درمان‌نشده مجاری صفراوی را مسدود می‌کنند و باعث درد در کبد یا پانکراس می‌شوند.
بیماری‌های کبدی، مانند هپاتیت، می‌توانند باعث درد کبد شوند. پانکراتیت، که التهاب پانکراس است، نیز ممکن است باعث درد شود. گاهی اوقات، علت می‌تواند سرطان باشد.
درمان مناسب به علت زمینه‌ای بستگی دارد. افراد مبتلا به پانکراتیت ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای دریافت مایعات و نظارت داشته باشند. بیماری‌های کبدی نیاز به دارو دارند و پیوند کبد می‌تواند بیماری پیشرفته کبدی را درمان کند.
بیماری دیورتیکولار
کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکول می‌توانند در روده‌ها، به‌ویژه در روده بزرگ، ظاهر شوند. وجود این کیسه‌ها به عنوان دیورتیکولوز شناخته می‌شود. هنگامی که این کیسه‌ها ملتهب یا عفونی می‌شوند، فرد ممکن است درد شدید شکمی را تجربه کند. التهاب دیورتیکول به عنوان دیورتیکولیت شناخته می‌شود. محل درد به جایی که دیورتیکول‌ها قرار دارند بستگی دارد. در حالی که دیورتیکول‌ها بیشتر در روده‌های پایینی شایع هستند، می‌توانند در روده‌های بالایی نیز ظاهر شوند و باعث درد در بالای معده شوند.
پروبیوتیک‌ها و رژیم غذایی با فیبر بالا اغلب به درمان دیورتیکولیت کمک می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها به طور سنتی برای درمان دیورتیکولیت استفاده می‌شدند، اما توصیه‌های جدید پیشنهاد می‌کنند که در دیورتیکولیت بدون عارضه، فقط مراقبت‌های حمایتی کافی است.
اگر عفونت بدتر شود یا برطرف نشود، پزشک ممکن است برای برداشتن دیورتیکول‌ها یا بخشی از روده جراحی انجام دهد.
انسداد روده
انسداد روده باعث مسدود شدن روده‌ها می‌شود و عبور هر چیزی را دشوار یا غیرممکن می‌کند. این می‌تواند باعث درد شدید، یبوست و مشکل در هضم و جذب غذا شود.
انسداد روده یک فوریت پزشکی است، زیرا روده ممکن است پاره شود یا به شدت عفونی شود. داروها، مایعات و مسکن‌ها اغلب کمک می‌کنند. در برخی موارد، جراح ممکن است نیاز به برداشتن انسداد داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد معده پس از چند روز بهبود نیابد یا مدام بازگردد، باید با پزشک مشورت کنید.
در صورت وجود موارد زیر، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
• بدتر شدن مداوم درد معده
• بروز درد شکمی پس از آسیب، مانند ضربه به معده
• وجود تب همراه با درد شکمی
• دردناک بودن یا تغییر قابل توجه در دفعات ادرار
• کاهش وزن بدون دلیل
• استفراغ یا اسهال بیش از چند روز
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف
• بروز درد شکمی پس از مصرف داروی جدید
در صورت وجود موارد زیر به اورژانس مراجعه کنید:
• درد شدید
• درد در ناحیه بالای سمت راست شکم
• استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است
• وجود خون در مدفوع یا مدفوع سیاه و قیری
• مشکل شدید در ادرار کردن، دفع مدفوع یا دفع گاز
• علائم کم‌آبی شدید، مانند عدم ادرار، لب‌های ترک‌خورده، پوست خشک، گیجی، سرگیجه یا گودافتادگی چشم‌ها
• درد معده در دوران بارداری
• برای هر نوزادی که تب، استفراغ مداوم یا اسهال دارد، فوراً کمک بخواهید.
سؤالات متداول درباره علل درد بالای معده
1. درد بالای معده چه احساسی دارد؟
علل مختلف درد بالای معده علائم متفاوتی ایجاد می‌کنند. با این حال، این درد ممکن است به صورت یک درد مبهم، احساس سوزش یا یک درد شدید و فشاری حس شود.
2. چه زمانی باید برای درد بالای شکم به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر درد بالای شکم شدید، طولانی‌مدت یا پس از آسیب مستقیم به ناحیه ایجاد شود، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. اگر درد بالای شکم با تغییر رنگ مدفوع، خستگی یا کم‌آبی شدید همراه باشد، مراجعه به اورژانس ضروری است.
3. چگونه می‌توانم درد بالای معده‌ام را تسکین دهم؟
درمان‌های تسکین درد بالای شکم به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال، درد ناشی از سوءهاضمه اغلب با آنتی‌اسیدهای بدون نسخه تسکین می‌یابد، در حالی که درد ناشی از عفونت‌های ویروسی نیاز به هیدراتاسیون و استراحت دارد.
خلاصه
درد شکمی می‌تواند یک ناراحتی جزئی یا آن‌قدر شدید باشد که عملکرد روزانه را مختل کند.
در بسیاری از موارد، به‌ویژه مواردی که به دلیل عفونت‌های خفیف یا نفخ ایجاد می‌شوند، درد بالای معده در عرض چند ساعت یا چند روز برطرف می‌شود. توجه به سایر علائم قبل از تصمیم‌گیری درباره نیاز به مراقبت پزشکی بسیار مهم است.
گردآوری: بخش سلامت ستاره آبی
