همه‌چیز درباره فنوفیبرات؛ از کاربرد تا عوارض جانبی

مشخصات فنوفیبرات

• فنوفیبرات: داروی کاهنده چربی خون از دسته فیبرات‌ها

• نام لاتین: Fenofibrate

• نام تجاری: تریکور (TriCor)، لیپوفن (Lipofen)، لیپاکیم (Lipakem)، فنوگلاید (Fenoglide)

• رده دارویی: مشتقات فیبریک اسید (فیبرات‌ها)

• اشکال دارویی: قرص

• فروش دارو: با نسخه پزشک

موارد مصرف فنوفیبرات

• کاهش کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید در خون

• افزایش کلسترول خوب (HDL) در خون

• درمان هیپرلیپیدمی نوع IIa و IIb (افزایش LDL و کلسترول تام)

• درمان هیپرتری‌گلیسریدمی (نوع IV و V)

• درمان دیس‌لیپیدمی ترکیبی در بیماران دیابتی نوع 2

• پیشگیری از پانکراتیت در بیماران با تری‌گلیسیرید بالا (>500 میلی‌گرم/دسی‌لیتر)

• کاهش ریزآلبومینوری در بیماران دیابتی

• درمان کبد چرب (در برخی موارد با تجویز پزشک)

• کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی در برخی بیماران

موارد منع مصرف فنوفیبرات

• حساسیت شناخته‌شده به فنوفیبرات یا مشتقات فیبریک اسید

• نارسایی شدید کبدی یا کلیوی (از جمله بیماران دیالیزی)

• بیماری فعال کیسه صفرا یا پانکراتیت غیرمرتبط با هیپرتری‌گلیسریدمی

مقدار و نحوه مصرف فنوفیبرات

>مقدار، نوع و توالی زمانی داروهایی که مصرف می کنید به موارد زیر بستگی دارد:

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

 

• معمولاً یک بار در روز، با یا بدون غذا (بسته به نوع فرم دارویی)

• دوز معمول بزرگسالان برای هیپرکلسترولمی یا دیس‌لیپیدمی: 48 تا 160 میلی‌گرم روزانه

• دوز معمول برای هیپرتری‌گلیسریدمی: 50 تا 150 میلی‌گرم روزانه

• در نارسایی کلیوی خفیف تا متوسط: دوز کاهش‌یافته (مثلاً 54 یا 67 میلی‌گرم روزانه)

• دارو باید همراه غذا مصرف شود (به‌ویژه برای فرم‌های میکرونیزه یا نانوکریستال)

• در صورت مصرف با رزین‌های متصل به اسید صفراوی (مانند کلستیرامین): حداقل 1 ساعت قبل یا 4 تا 6 ساعت بعد

• دوز را به‌صورت منظم و در زمان مشخص مصرف کنید.

• دوز را بدون مشورت پزشک افزایش یا کاهش ندهید.

• در صورت فراموشی دوز، به محض یادآوری مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک زمان دوز بعدی باشد.

• مصرف دارو را حتی در صورت احساس بهبودی ادامه دهید.

• از قطع ناگهانی دارو بدون نظر پزشک خودداری کنید.

• اثربخشی کامل ممکن است تا 2 ماه طول بکشد.

• رژیم غذایی کم‌چرب و ورزش منظم توصیه می‌شود.

• آزمایش‌های دوره‌ای (کبدی، کلیوی، پروفایل لیپیدی) ضروری است

• در کودکان: دوز 5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن روزانه (تحت نظر پزشک)

• در سالمندان: دوز مشابه بزرگسالان، با احتیاط در بیماران با نارسایی کلیوی

• در صورت مصرف بیش از حد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

عوارض جانبی فنوفیبرات

• افزایش آنزیم‌های کبدی (ALT/AST)

• درد شکمی

• اسهال

• یبوست

• تهوع

• سردرد

• کمردرد

• درد عضلانی یا ضعف (میوپاتی)

• افزایش کراتینین سرم

• راش پوستی یا کهیر

• اختلالات تنفسی (مانند رینیت یا نازوفارنژیت)

• خستگی غیرعادی

• سنگ کیسه صفرا

• میوزیت یا رابدومیولیز (نادر)

• کاهش شدید سطح HDL (نادر)

• ترومبوسیتوپنی یا آگرانولوسیتوز

• آمبولی ریه یا ترومبوز وریدی عمقی

• واکنش آلرژیک شدید (راش، خارش، تورم صورت/گلو، مشکل تنفسی)

• زردی پوست یا چشم‌ها (یرقان)

• ادرار تیره

• درد مفاصل (آرترالژی)

• سوءهاضمه

• افزایش کراتین فسفوکیناز (CPK)

• عفونت مجاری تنفسی فوقانی

• تب

• خونریزی یا کبودی آسان

• درد قفسه سینه

• تغییرات در مقدار ادرار

• سرگیجه

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

تداخل دارویی فنوفیبرات

• استاتین‌ها (مانند آتورواستاتین، سیمواستاتین): افزایش خطر رابدومیولیز

• وارفارین: افزایش اثر ضدانعقادی و خطر خونریزی

• کلستیرامین، کلستیپول، کلسولام: کاهش جذب فنوفیبرات

• سیکلوسپورین: افزایش خطر نارسایی کلیوی

• کلشی‌سین: افزایش سمیت و خطر رابدومیولیز

• جم‌فیبروزیل: افزایش خطر عوارض جانبی (اجتناب از مصرف همزمان)

• آسیپیموکس: افزایش اثرات فنوفیبرات

• رالتگراویر: افزایش اثرات فنوفیبرات

• تاکرولیموس: افزایش اثرات فنوفیبرات

• سولفونیل اوره‌ها: افزایش اثر هیپوگلیسمیک

• چنودیول: کاهش اثر توسط فنوفیبرات

• اورسودیول: کاهش اثر توسط فنوفیبرات

• مهارکننده‌های CYP3A4 (مانند فکسینیدازول، ایدلالیزیب): افزایش سطح فنوفیبرات

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

موارد احتیاط مصرف فنوفیبرات

• حساسیت به داروهای دیگر: در صورت حساسیت به فنوفیبرات، فیبریک اسید یا مواد غیرفعال (مانند سویا)، به پزشک اطلاع دهید.

 

• مصرف فنوفیبرات در دوران بارداری: در دسته C بارداری قرار دارد؛ فقط در صورت ضرورت و با نظر پزشک مصرف شود.

 

• مصرف فنوفیبرات در دوران شیردهی: به دلیل احتمال انتقال به شیر و عوارض برای نوزاد، تا 5 روز پس از آخرین دوز توصیه نمی‌شود.

 

• مصرف فنوفیبرات در سالمندان: مشابه بزرگسالان، اما با احتیاط در بیماران با نارسایی کلیوی یا کبدی.

 

• مصرف فنوفیبرات در کودکان: اثربخشی و ایمنی در کودکان تأیید نشده است؛ فقط با تجویز پزشک.

نحوه عملکرد

• فعال‌سازی گیرنده PPAR-α در کبد

• افزایش سنتز لیپوپروتئین لیپاز و تجزیه تری‌گلیسیرید

• کاهش تولید VLDL و ترشح تری‌گلیسیرید به پلاسما

• افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد

• افزایش HDL و کاهش LDL آتروژنیک

شرایط نگهداری فنوفیبرات

• نگهداری در دمای اتاق (15 تا 30 درجه سانتی‌گراد)

• دور از نور و رطوبت

• دور از دسترس کودکان و حیوانات

• عدم نگهداری در حمام یا فریزر

توصیه هایی برای مصرف کنندگان فنوفیبرات

• دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید

• رژیم غذایی کم‌چرب و ورزش منظم را رعایت کنید

• آزمایش‌های دوره‌ای کبدی، کلیوی و پروفایل لیپیدی انجام دهید

• در صورت بروز علائم میوپاتی (درد یا ضعف عضلانی) فوراً به پزشک اطلاع دهید

• از مصرف الکل اجتناب کنید، زیرا خطر پانکراتیت را افزایش می‌دهد

• در صورت بروز علائم کبدی (زردی، ادرار تیره) مصرف را قطع کنید

• دارو را به دیگران توصیه نکنید، حتی با علائم مشابه

• در صورت بارداری یا شیردهی، با پزشک مشورت کنید

تذکر مهم

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.