روزنامه توسعه ایرانی نوشت: بعد از واگذاری ایران‌خودرو در بهمن‌ماه 1403، به نظر می‌رسد واگذاری سایپا هم به سرانجام خود رسیده است و دولت قصد دارد سهام تودلی این خودروساز بزرگ دولتی را واگذار کند. در این میان پنج شرکت درخواست خرید سایپا را دارند که هلدینگ دات وان، متعلق به بابک زنجانی هم در میان آنها دیده می‌شود.
زنجانی در شبکه اجتماعی ایکس، کنسرسیوم بانک شهر-کرمان موتور را «پفکی و لب‌ودهنی» خواند و مدعی شد که رقابت برای سایپا نیازمند بیش از دو میلیارد دلار نقدینگی است و برای تامین این پول اعلام آمادگی کرد. او که سابقا به عنوان مجرم اقتصادی شناخته شده بوده و اشد مجازات هم باید شامل حالش می‌شد، اکنون به عرصه اقتصاد برگشته و به اصطلاح برای بقیه «کری» هم می‌خواند. به نظر می‌رسد که اکنون از پشتیبانی حاکمیت هم برخوردار است و سخنگوی دولت فعالیت‌های اقتصادی او را بلامانع دانسته است. یاشار سلطانی، نیز در شبکه ایکس با بیان اینکه «گویا هنوز درباره «بابک زنجانی» چیزی نمی‌دانیم»، نوشته است: «براساس مستندات رسمی دولت امریکا که »مهرمحرمانه» نمی‌زنند، بابک زنجانی و دارایی 20 میلیارد دلاری‌اش که در سال 2013 تحریم شده بود، بعدا از لیست تحریم خارج شده.» این روزنامه‌نگار ادامه داده است که «حاکمیت باید موضوع بابک را یکبار برای همیشه توضیح دهد».
وی سپس این پرسش را مطرح کرده که «شعاع چتر امنیتی او چقدر است؟!»
خبرنگار ما در گفت‌وگو با یک کارشناس ارشد صنعت خودرو، به جوانب واگذاری سایپا و حضور زنجانی در لیست خریداران سهام این خودروساز پرداخته است که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
خصوصی‌سازی سایپا زمان بیشتری می‌خواهد
امیرحسن کاکایی درباره ارزیابی خود از رسیدن سایپا به سرانجام واگذاری اظهار کرد که خصوصی‌سازی سایپا از روند خصوصی‌سازی ایران‌خودرو پیچیده‌تر است زیرا در ایران‌خودرو خصوصی‌سازی رخ نداد بلکه بخش خصوصی توانست حق خود را بگیرد چون سهام این خودروساز را به تدریج خریده بود و از طریق قانونی اما با جنگ و دعوا، توانست مدیریت آن را برعهده بگیرد.
این کارشناس ارشد صنعت خودرو افزود: در سایپا که دولت به درستی اصرار دارد اول 40 درصد سهام تودلی را واگذار کند، یک اتفاق مهم می‌افتد. اولا اینجا مجموع سهام 40 درصد است در حالی که در ایران‌خودرو 33 درصد بود. در سایپا وقتی کسی 40 درصد را بخرد، عملا صاحب خودروسازی می‌شود؛ به خصوص اگر کرمان موتور باشد که از قبل هم 7 تا 8 درصد سهام آن را خریده بود و با خرید این 40 درصد هم، رسما سه جایگاه می‌گیرد و دیگر مالکیت دارد و راه برگشتی نیست.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: عملا با این روش در سایپا به نوعی خصوصی‌سازی واقعی رخ می‌دهد چون دولت به صورت یکجا و بلوکی سهام را می‌فروشد تا رسماً به دست بخش خصوصی برسد و از نظر حقوقی و مالی زمانی بیشتری را طی خواهد کرد.
به اعتقاد او، دولت ظاهراً تصمیم خود را گرفته و شنیده‌ها حاکی از اینست که اراده دولت بر واگذاری است ولی قطعا به نتیجه رسیدن آن زمان می‌برد.
ابهام در مفسد بودن یا نبودن زنجانی
کاکایی درباره حضور زنجانی در صف خریداران سایپا، عنوان کرد: در این چند روز از برخی پرس‌وجو کردم که برای اختلاس در مملکت چه قوانینی وجود دارد؟
او بیان کرد: واقعیت اینست که درباره زنجانی ابهامات زیادی موجود است. البته این اخبار را به طور غیررسمی می‌شنویم و تاکنون قوه قضاییه اعلام نکرده است که زنجانی دیگر مفسد فی‌الارض نیست و حق دارد که معامله کند. ممکن است یکی دزدی کند و بعد از گذراندن دوران محکومیت خود، به عنوان یک فرد آزاد به زندگی عادی برگردد اما نکته‌ای در میان است؛ در دنیا به هرکسی اجازه نمی‌دهند در برخی مشاغل فعالیت کند و برای دزدی هم سطوح مختلفی قائل می‌شوند. اما درباره زنجانی آنچه که تاکنون به طور رسمی در مطبوعات اعلام شده اینست که مفسد فی‌الارض است و حتی حکم اعدام هم برای او صادر شده بود.
این تحلیلگر حوزه خودرو ادامه داد: ایشان لطف کردند و زحمت کشیدند مقداری از مطالبات را پس دادند! و کسی هم تا حالا گزارشی در این خصوص نداده است. پیش از این، به ما مردم ایران توضیح داده شده که یکی پول ما را بالا کشیده و می‌خواهند اعدامش کنند، اما اکنون کسی توضیح نمی‌دهد که چرا حکم اعدام او شکسته شده است؟!
کاکایی تاکید کرد: البته اشکال ندارد و خدا را شکر می‌گوییم که حکم اعدام او تغییر کرده زیرا ما نمی‌خواهیم کسی کشته شود اما سوال اینست که چرا کسی توضیحی نداده که چه بلایی سر بیت‌المال آمده است؟ آیا این آدم می‌تواند دوباره در جایگاهی قرار بگیرد که یکی از مهمترین ارکان اقتصاد این کشور در اختیارش است؟
واگذاری سایپا به زنجانی نظام اخلاقی جامعه را زمین میزند
او مطرح کرد: سوال بعدی اینست که هرکسی با هر پولی حق دارد وارد بازی شود؟ پس قانون ضدپولشویی چیست؟ این قانون می‌گوید که اگر کسی از طریق قاچاق کسب مال کرد، حق ندارد از آن استفاده کند. در بانک‌های ما هم FATF داخلی برای همه اجرا می‌شود اما از یک نفر که در توییت خود ادعا می‌کند 2 میلیارد دلار نقد می‌آورد، نباید پرسید این پول از کجا آمده است و به همین راحتی وارد معامله شود؟
این استاد دانشگاه افزود: سوالات عمیقی در این ماجرا مطرح است و من شخصا از حضور او ناراحتم چون حتی اگر او برحق باشد، یعنی واقعا یک کارآفرین بزرگ هم باشد، اما الان در نزد ما ملت ایران سوالات اخلاقی بزرگی وجود دارد و ایشان شاید بتواند صنعت خودرو را نجات دهد اما حتما نظام اخلاقی ما را زمین میزند.
کاکایی ادامه داد: پیام اخلاقی انتخاب زنجانی خیلی وحشتناک‌تر از پیام اقتصادی آن خواهد بود، زیرا این را به ما القا می‌کند که هرکس بتواند اختلاس و زرنگی کند بعدا هم می‌تواند فرار کند؛ یعنی هرکس که اختلاس کرد 10 سالی به زندان می‌رود و بعد هرکاری دلش خواست می‌کند.
واگذاری سایپا به زنجانی حتی با ظاهر حقوقی؛ پاسخ اخلاقی ندارد
او در ادامه، اظهار کرد: اکنون طنز ماجرا اینجاست که زنجانی طرفدار هم پیدا کرده است و من خطاب به این سینه‌چاکان زنجانی که می‌گویند او کارآفرین بزرگی است، می‌گویم که اگر ایشان واقعا کارآفرین بزرگی است، بیاید و به ما هم یاد بدهد!
این کارشناس مطرح کرد: من به عنوان یک استاد دانشگاه از ایشان دعوت می‌کنم که به دانشگاه ما تشریف بیاورند و برای ما یک سخنرانی بگذارند و به ما آموزش بدهند که چگونه از داخل زندان آنقدر پول درآورده‌اند؟ زیرا روند مملکت اینست که بسیاری از کارآفرینان را می‌بینیم که به خاک سیاه نشسته‌اند.
او تاکید کرد: سایپا به مقدار قابل‌توجهی زیان‌ده است و این همه کارآفرین بزرگ نمی‌توانند آن را نجات دهند، بعد یک دفعه یکی از داخل زندان می‌تواند این کار را بکند؟ یک جای کار می‌لنگد!
این استاد دانشگاه عنوان کرد: حتی اگر ظاهر حقوقی قضیه هم درست باشد، پاسخ اخلاقی آن را پیدا نمی‌کنم و این کار را بسیار ناجوانمردانه می‌دانم.
چطور چنین فردی برای بزرگان صنعت خط‌ونشان می‌کشد؟
به گفته کاکایی، اگر هم بر فرض او چنین پول و توانایی را دارد، یا قوه قضاییه باید توضیح بدهد که اشتباه کرده و یک کارآفرین بزرگ را به اشتباه مفسد‌فی‌الارض دانسته یا برعکس باید توضیح دهد کجای قوانین اشکال دارد که چنین فردی می‌تواند بعد از 10 سال اینطور برای بزرگان صنعت خط و نشان بکشد.
او ادامه داد: از نظر من یک سوال مهم اینست که کار به کجا رسیده که یک چنین آدمی برای کارآفرینانی که قانونی عمل می‌کنند، خط‌ونشان می‌کشد. کل کنسرسیوم قطعه‌سازان که این همه زحمت می‌کشند و همه با هم جمع شدند، نمی‌توانند از پس این ماجرا برآیند، چون از مسیر درست اقدام کرده‌اند و این خیلی حرف است که یک اختلاسگر و مفسد فی‌الارض می‌تواند 2 میلیارد دلار داشته باشد و یک کارآفرین نمی‌تواند یعنی یک جای کار در نظام حقوقی و اخلاقی ما می‌لنگد و باید متخصصین و حقوقدانان این پدیده را توضیح بدهند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: من اعلام می‌کنم اگر به من اثبات شود که بابک زنجانی یک آدم سالم است و حق دارد این کار را بکند، من از فردا سر کلاس نمی‌روم زیرا به بچه‌های مردم غلط آموزش می‌دهم؛ به بچه‌های مردم راهی را یاد می‌دهم که در نهایت اگر زور بزنند بتوانند یک قطعه‌ساز یا خودروسازی شوند که همیشه بدهکار است در حالی که زنجانی به بچه‌های ما یاد می‌دهد چطور می‌شود از هیچ به این مقام رسید!
کاکایی تصریح کرد: فکر نمی‌کردم این چنین عمق فاجعه زیاد باشد؛ سال‌هاست که آدم‌های رانت‌خوار رشد می‌کنند و می‌بینیم و چیز عجیبی نیست ولی چنین فردی مثل زنجانی ندیده بودیم.
او بیان کرد: اگر صرفا این پرونده زنجانی اتهام می‌بود اینطور صحبت نمی‌کردم اما او مجرم شناخته شده است و حکم هم گرفته. چطور چنین حکمی به راحتی ملغی می‌شود؟ چون صرفا همکاری کرده؟ بله اگر همکاری کرده باشد، اجازه دارد زنده بماند و اجازه دارد در گوشه‌ای به زندگی خود ادامه بدهد ولی دیگر حق ندارد که وارد صنعت خودروسازی کشور بشود.
با پول قاچاق نمی‌توان اقتصاد را نجات داد
این تحلیلگر ارشد صنعت خودرو به دلایل اجرا شدن قوانین پالرمو و FATF اشاره کرد و یادآور شد: حدود 15 سال است که این قوانین راه افتاده است زیرا در دنیا بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که قاچاقچیان و کسانی که از طرق غلط کسب مال می‌کنند، پول‌های بسیار کلانی دارند که می‌توانند نظام اقتصادی کشورها و حتی دنیا را به هم بریزند وگرنه چه کسی از پول بدش می‌آید؟
کاکایی تاکید کرد که در دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که با پول قاچاق و اینچنینی نمی‌توان اقتصاد را نجات داد.
او قرارداد زنجانی با راه‌آهن را به تله چین برای کشورهای آفریقایی تشبیه کرد و گفت: زنجانی یک قرارداد 65 هزار میلیارد تومانی تامین مالی با راه‌آهن بسته است. این پول خودش که نیست و تامین مالی است. از کجا معلوم این پول تامین مالی با چه سودی برمی‌گردد و اصلا شرایطش چیست؟ الان چین برای آفریقا تله گذاشته است که با یکسری روش‌ها به کشورها وام می‌دهد و آن کشور نمی‌تواند پس بدهد و چین در عوض یک تکه از خاک آن کشور را می‌گیرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: جدا از اینکه زنجانی این پول را دارد و اجازه دارد در اقتصاد ورود کند یا نه، معمولا ورود چنین پول‌هایی اساسا خطرناک است. حداقل کاش خودروسازی را تحویل زنجانی ندهند.
بعد از واگذاری دیگر نمی‌توان کاری کرد
کاکایی درباره تبعات اقتصادی واگذاری سایپا به زنجانی، عنوان کرد: من پاسخ سوالاتی را که تاکنون مطرح کرده‌ام، ندارم چون در مقابل یک عده از طرفداران او می‌گویند که کل ماجرا توهم و یک بده بستان و تسویه حساب سیاسی بوده است. در نتیجه چون شناختم از او دقیق نیست نمی‌توانم نظر بدهم اما بر اساس سوابق قبلی که از او و موارد مشابه اینچنینی می‌شناسم، بسیار می‌ترسم.
به گفته این استاد دانشگاه، واگذاری سایپا به زنجانی ترسناک است زیرا افراد نظیر او فقط سود را می‌بینند به خصوص کسی که تا پای چوبه دار هم رفته، چیزی جز سود نمی‌بیند.
این کارشناس ارشد صنعت خودرو ادامه داد: در رابطه با کسی که مفسد فی‌الارض است قوانین چقدر ابهام دارد که یک چنین آدمی می‌تواند چنین کاری کند اما در مقابل بد نیست این را هم بدانیم که قوانین مملکت درباره مالکیت خصوصی بسیار قوی است؛ یعنی وقتی این فرد مال را خرید، حتی اگر خرابکاری هم بکند، دیگر به راحتی نمی‌توان سایپا را از او پس گرفت زیرا متعلق به اوست و زمینه این قوانین خیلی محکم است.
کاکایی تاکید کرد: ترس وجود دارد چون بعد از واگذاری، قانون دیگر هیچگونه نمی‌تواند ساپورت کند. در وضعیت فعلی به کرمان موتور و دیگر شرکت‌های معتبر هم چندان اطمینانی نیست حال تصور کنیم که شرکتی که سرمایه‌اش را از راه دور زدن تحریم‌ها و رشوه دادن به دست آورده است، چطور می‌خواهد در آینده سایپا را مدیریت کند.
به گفته او، زنجانی اگر سایپا را بد هم مدیریت بکند دیگر کاری نمی‌توان کرد و یکی از علت‌هایی که قبل از واگذاری می‌گویند سوابق فنی متقاضی باید چک شود، مربوط به همین قانون است.
این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: من شخصا می‌ترسم و نمی‌توانم هیچ نظری بدهم مگر اینکه عده‌ای توضیح بدهند و اعلام کنند که او به اشتباه زندان رفته و آدم خوبی است و سابقا نشان درجه یک کارآفرینی ملی گرفته است و همگی اشتباه کرده‌اند. اگر آنها بگویند اشتباه کردیم، ما هم می‌گوییم اشتباه کرده‌ایم!
رامتین موثق
