روزنامه توسعه ایرانی نوشت: مذاکرات دستمزد 1404 بیش از اندازه به تعویق افتاده و در حالی‌که کمتر از 10 روز به پایان سال مانده، هنوز مشخص نیست نگاه دولت و کارفرمایان به دستمزد چیست و به دنبال چند درصد افزایش مزد هستند؟ این در حالی‌ست که امسال هم طبق روال سال‌های قبل، نظام معیوب شورای عالی کار تن به محاسبه واقع‌بینانه سبد معیشت خانوارهای کارگری نداده و حاضر نشده پای رقمی عادلانه و قابل اعتنا به عنوان مبنای مطالبه‌گری کارگران امضا بگذارد. چنانچه برخی از کارشناسان مسائل کارگری معتقدند سبد 23 میلیون و 500هزار تومانی که در کمیته دستمزد براساس داده‌های تورمی دی‌ماه نرخ‌گذاری شده، هیچ مبنایی در واقعیت ندارد.
اما آیا واقعاً هزینه‌های زندگی یک خانواده کارگری 23 میلیون و 500هزار تومان است؟ مبنای محاسبه سبد معیشت، نرخ خوراکی‌هاست و از قضا همین اقلام خوراکی در چند ماه اخیر به شدت گران شده‌اند. برای نمونه، حبوبات در شش ماه گذشته تا مرز 59درصد افزایش قیمت داشته است. قیمت لوبیا چیتی در بهمن‌ماه در مقایسه با شش ماه گذشته 59درصد رشد داشته است. همچنین لپه 58درصد، نخود 45درصد، عدس 33درصد، لوبیا قرمز 32درصد، مغز بادام درختی 15درصد، مغز گردو 13درصد و پسته 7 درصد تورم نقطه‌ای در 6ماه گذشته داشته‌اند.
در مورد برنج ایرانی نیز شاهد افزایش 60 تا 100درصدی قیمت‌ها بوده‌ایم. در روزهای اخیر، ارزان‌ترین برنج ایرانی هاشمی در فروشگاه‌های بزرگ کیلویی 150هزار تومان قیمت داشته و نرخ هر کیلو برنج باکیفیت بالا، بین 180 تا 200هزار تومان است. در این شرایط مرکز آمار ایران، در گزارش «شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور» که در 19 اسفندماه منتشر شده، نرخ تورم را زیر 40درصد و حتی 35درصد اعلام می‌کند. در این گزارش، تورم یک ساله منتهی به آبان 1403 رقم 33.8درصد، آذر 33.3درصد، دی 33درصد و بهمن 32.9درصد اعلام شده است!
مبنای نادرست برای تعیین سبد معیشت کارگران
در این شرایط که غیرواقعی‌سازی داده‌های تورم با قدرت در دستور کار دولت و نهادهای آمارساز قرار گرفته، شورای عالی کار نیز با استناد به همین گزارش‌ها، ارزان‌سازی سبد معیشت و کاهش نرخ آن را به منظور مقررات‌زدایی از دستمزد کارگران در دستور کار قرار داده است.
اما نرخ سبد معیشت واقعاً چقدر است؟ «فرامرز توفیقی» فعال کارگری با استناد به همان داده‌های مبنای محاسبه در کمیته دستمزد و با مرجع قرار دادن سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوار، سبد معیشت خانوارهای کارگری کشور را محاسبه کرده است.
او می‌گوید: برای واقعی‌سازی، باید مواد خام خوراکی فرآوری شده و تبدیل به غذا شود اما برای اینکه محاسبات ما حداکثری نباشد، تنها سه وعده غذایی در نظر گرفته شده و میان‌وعده‌ها، تنقلات، مکمل‌ها و… حذف شده‌اند. تنها یک وعده غذای گرم و دو وعده غذای ساده (صبحانه و شام) در نظر گرفته شده و در نهایت، یک برنامه 15روزه برای رژیم غذایی مرسوم و حداکثری همه اقوام کشور در نظر گرفته شده و با آنالیز و ریز آیتم‌های دخیل برای فراوری غذا اقدام به جانمایی اعداد و ارقام به دست آمده از سوی مراجع قانونی در آن شده است.
وی ادامه می‌دهد: به این ترتیب، با احتساب هزینه‌های وعده‌های غذایی برای هر فرد (فقط یک وعده غذایی گرم در روز) و در نظر گرفتن بُعد 3.3 نفری برای خانواده متوسط کارگری، نرخ سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوارهای متوسط کارگری به دست می‌آید. بر این اساس، هزینه خوراکی‌های خانوارهای کارگری تا پایان بهمن به تنهایی 13میلیون و 948هزار تومان است.این فعال کارگری افزود: در کمیته دستمزد، خانوارهای کارگری در دهک چهارم درآمدی قرار دارند و در این دهک، سهم خوراکی‌ها از سبد هزینه‌های خانوار 38.9درصد است.
توفیقی با استناد به این داده‌ها و براساس فرمول استاندارد، سبد معیشت خانوارهای کارگری کشور را برای بهمن ماه 1403 محاسبه کرده که 35 میلیون و 857هزار تومان خواهد شد. در نتیجه، سبد معیشت بهمن‌ماه خانوارهای کارگری با در نظر گرفتن فرمول‌های مورد قبول شورای عالی کار و با اتکا به داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، 35 میلیون و 857هزار تومان است که این عدد تفاوت معناداری با رقم تصویب شده در کمیته دستمزد دارد!
دستمزد؛ یک‌سوم سبد معیشت
حداقل دستمزد 1403 با احتساب 1.3 فرزند معادل 108 میلیون و 977 هزار و 879 ریال است و در نتیجه این دستمزد تنها 30.39درصد از سبد هزینه‌های بهمن‌ماه را پوشش می‌دهد. با در نظر گرفتن سبد 35 میلیونی و 857هزار تومانی، دستمزد بهمن‌ماه کارگران حداقل‌بگیر فقط برای 9 روز در ماه کفایت می‌کند.
این داده‌ها نشان می‌دهد برای اینکه دستمزد کارگران به سبد معیشت بسیار حداقلی برسد، نیاز به بیش از 200درصد افزایش مزد در شورای عالی کار داریم و این شورا تنها در صورتی می‌تواند مدعی باشد برای حل بحران معاش کارگران «کاری» صورت داده که حداقل مزد (آن‌هم پایه مزد همه شمول) را حداقل 200درصد افزایش دهد؛ اتفاقی که با توجه به سخنان دست‌اندرکاران تعیین مزد، بسیار بعید است.
نسرین هزاره مقدم
