تتراکروماسی چیست؟ نگاهی به قدرت شگفت‌انگیز بینایی انسان
تتراکروماسی یک وضعیت است که بیش از آنچه قبلاً تصور می‌شد، شایع است. در واقع، تقریباً 12 درصد از زنان به آن مبتلا هستند. تتراکروماسی یک وضعیت است که کنجکاوی بسیاری از دانشمندان را برانگیخته است. این اصطلاح به کیفیت بصری اشاره دارد که افراد یا حیوانات مبتلا به آن دارای شاخص دید بسیار بالاتری هستند.
در واقع، آنها می‌توانند تا 100 میلیون رنگ را ببینند. تتراکروماسی در برخی حیوانات مانند برخی پرندگان، ماهیها، حشرات و دوزیستان وجود دارد. جالب است که برخی انسان‌ها نیز می‌توانند آن را داشته باشند!
دید رنگی چگونه تولید می‌شود؟
پیش از توضیح اینکه تتراکروماسی چیست، مهم است که درک ابتدایی از فرآیند دید داشته باشیم. شبکیه بافت حساس به نوری است که در پشت کره چشم قرار دارد.
این بافت از سلول‌های مختلفی تشکیل شده است که دارای میله‌ها و مخروط‌ها هستند. اینها سلول‌های حساس به نور هستند. مخروط‌ها به ما اجازه می‌دهند رنگ‌ها را ببینیم، که به آن دید کروماتیک می‌گویند.
انواع مختلفی از مخروط‌ها وجود دارند که بسته به واکنش آنها به نور متفاوت هستند. بیشتر جمعیت انسان دارای سه نوع مخروط هستند. هر یک از آنها به نور با طول موج متفاوت واکنش نشان می‌دهند. سپس اطلاعات از طریق عصب بینایی به قشر مغز منتقل می‌شوند.
بنابراین، بیشتر مردم دارای دید تریکروماتیک (سه‌رنگی) هستند. یک نوع مخروط نور قرمز، نوع دیگر نور آبی و نوع سوم نور سبز را تشخیص می‌دهد. به این ترتیب، آنها می‌توانند حدود 1 میلیون رنگ را ببینند.
اما در برخی حیوانات چیز متفاوتی رخ می‌دهد. به عنوان مثال، برخی ماهیها دارای نوع چهارمی از مخروط هستند که به آنها اجازه می‌دهد تغییرات هر یک از رنگ‌ها را درک کنند.
تتراکروماسی چیست؟
تتراکروماسی یک وضعیت بصری است که به شما اجازه می‌دهد حدود صد برابر بیشتر از حد معمول رنگ‌ها را درک کنید. تخمین زده می‌شود که تقریباً 12 درصد از زنان در جهان این ویژگی را دارند.
آنچه اتفاق می‌افتد این است که آنها دارای نوع چهارمی از مخروط هستند. این افراد تتراکرومات نامیده می‌شوند. آن مخروط چهارم به آنها اجازه می‌دهد فضای رنگی حسی چهاربعدی داشته باشند. یعنی آنها طیف قابل مشاهده بسیار بزرگ‌تری دارند، زیرا می‌توانند رنگ‌های اصلی بیشتری را ترکیب کنند.
از سوی دیگر، بقیه مردم فقط می‌توانند با سه رنگ – قرمز، سبز و آبی – ترکیب کنند. آنها تریکرومات (سه‌رنگی) نامیده می‌شوند. این یعنی آنها نمی‌توانند تمام تغییرات ممکن را ببینند.
چگونه با سایر دسته‌بندی‌ها متفاوت است؟
در حال حاضر، ما انواع مختلف دید را می‌شناسیم که به مخروط‌ها در شبکیه بستگی دارد. اولین نوع تریکروماتیسم (دید سه‌رنگی) است. در واقع، این شایع‌ترین شکل دید در انسان‌هاست. با این حال، دید می‌تواند دی‌کروماتیک (دو‌رنگی) نیز باشد. این نوع در حیوانات، مانند سگ‌ها، شایع‌تر است. آنها فقط به مخروط‌های آبی و سبز حساس هستند. در نهایت، تتراکروماسی وجود دارد.
به طور خاص، تشخیص اینکه فردی دارای تریکروماتیسم یا تتراکروماسی است، دشوار است. گاهی اوقات فقط با نمونه‌برداری از بافت شبکیه می‌توان آن را تشخیص داد.
چه چیزی باعث تتراکروماسی می‌شود؟
به نظر می‌رسد این وضعیت تقریباً منحصر به زنان است. دلیل آن تنوع در کروموزوم X است، جایی که ژن دی‌کروماتیک قرار دارد.
ژن‌های مسئول بیان مخروط‌های قرمز و سبز در این کروموزوم قرار دارند. بنابراین، در زنان بیشتر است زیرا آنها دو کروموزوم X دارند، در حالی که مردان فقط یکی دارند.
به این ترتیب، احتمال بیشتری وجود دارد که آنها دو نسخه متفاوت از آن ژن‌ها داشته باشند. بنابراین، آنها چهار نوع مخروط را بیان می‌کنند. با این حال، این به این معنا نیست که مردان نمی‌توانند تتراکروماسی داشته باشند.
نحوه تشخیص تتراکروماسی
تا به امروز، آزمایشی که به طور قابل اعتماد تتراکروماسی را تشخیص دهد، وجود ندارد. آزمایش‌های آنلاین که سعی در تأیید این وضعیت دارند، از نظر علمی ثابت نشده‌اند.
دلیل آن این است که این آزمایش‌ها روی صفحه‌نمایش‌های دیجیتال انجام می‌شوند که مبتنی بر فناوری RGB هستند. به عبارت دیگر، آنها با سیستم نمایش رنگ تریکروماتیک ساخته شده‌اند. با این حال، دانشمندان در تلاشند ابزارهای دقیقی برای تشخیص آن بسازند.
از سوی دیگر، راهی برای تشخیص قطعی تتراکروماسی وجود دارد، اما پیچیده است. برای انجام آن، باید نمونه‌ای از شبکیه گرفته شود. این نوع نمونه‌برداری‌ها بسیار دشوار است زیرا خطرات زیادی برای بینایی بیمار به همراه دارد.
تتراکروماسی شایع‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید
تتراکروماسی یک وضعیت بصری است که به ویژه برخی زنان دارند. این وضعیت شامل داشتن یک نوع اضافی از مخروط است، که سلول‌های شبکیه مسئول دید رنگی هستند. به طور معمول، سه نوع مختلف وجود دارد، اما این افراد چهار نوع دارند.
در نتیجه، آنها می‌توانند تقریباً صد برابر بیشتر از حد معمول رنگ‌ها را ببینند. با این حال، تا به امروز، روش‌های مشخصی برای تشخیص این وضعیت وجود ندارد.
سوالات متداول درباره تتراکروماسی
1. چه کسانی تتراکرومات هستند؟
این ویژگی بیشتر در زنان دیده می‌شود، زیرا به ژن‌های موجود در کروموزوم X مرتبط است. حدود 12 درصد از زنان ممکن است تتراکرومات باشند.
2. آیا مردان هم می‌توانند تتراکروماسی داشته باشند؟
بله، اما بسیار نادر است، زیرا مردان فقط یک کروموزوم X دارند و احتمال داشتن دو نسخه متفاوت از ژن‌های مخروطی در آنها کمتر است.
3. تفاوت تتراکروماسی با تریکروماسی چیست؟
تریکروماسی با سه نوع مخروط (قرمز، سبز، آبی) کار می‌کند، اما تتراکروماسی با چهار نوع مخروط، طیف رنگی وسیع‌تری را پوشش می‌دهد.
4. آیا تتراکروماسی در حیوانات شایع است؟
بله، بسیاری از حیوانات مثل پرندگان، ماهیها و حشرات تتراکرومات هستند و حتی برخی از آنها فراتر از چهار مخروط دارند.
5. آیا تتراکروماسی باعث سردرگمی در دیدن رنگ‌ها می‌شود؟
خیر، تتراکرومات‌ها معمولاً رنگ‌ها را با وضوح بیشتری می‌بینند و به آن عادت دارند، نه اینکه گیج شوند.
6. آیا تتراکروماسی یک بیماری است؟
خیر، این یک بیماری نیست، بلکه یک توانایی طبیعی و ژنتیکی در بینایی محسوب می‌شود.
7. آیا تتراکروماسی در زندگی روزمره تفاوتی ایجاد می‌کند؟
ممکن است تتراکرومات‌ها در تشخیص جزئیات رنگی (مثل سایه‌ها یا تفاوت‌های ظریف) بهتر عمل کنند، اما معمولاً خودشان هم متوجه تفاوت نمی‌شوند مگر اینکه آزمایش شوند.
سخن پایانی
تتراکروماسی دریچه‌ای شگفت‌انگیز به دنیای رنگ‌ها و توانایی‌های پنهان بینایی انسان است. این پدیده نه تنها نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی شگفت‌انگیز در میان ما است، بلکه یادآور می‌شود که درک ما از جهان می‌تواند بسیار فراتر از تصورات روزمره باشد. هرچند علم هنوز در ابتدای راه شناخت کامل این ویژگی است، تتراکروماسی به ما می‌آموزد که زیبایی و پیچیدگی طبیعت، حتی در چشمانمان، حد و مرزی نمی‌شناسد. شاید روزی همه بتوانیم این دنیای رنگارنگ را تجربه کنیم!
گردآوری:بخش سلامت ستاره آبی
