چگونه با سیستم تهویه موضعی، محیط کاری ایمن‌تری داشته باشیم؟
در محیط‌های صنعتی، کنترل آلودگی‌های هوابرد برای حفظ سلامت کارکنان و افزایش بهره‌وری اهمیت بالایی دارد. یکی از مؤثرترین روش‌ها برای دستیابی به این هدف، استفاده از سیستم‌های تهویه موضعی است.
تهویه موضعی چیست؟
سیستم تهویه موضعی (Local Exhaust Ventilation) سیستمی است که با جمع‌آوری و حذف آلاینده‌ها در محل تولید، از انتشار آن‌ها در محیط کار جلوگیری می‌کند. این سیستم شامل اجزایی مانند هودهای مکشی، کانال‌ها، فیلترها و فن‌ها است که به‌صورت هماهنگ عمل می‌کنند تا هوای آلوده را به‌طور مستقیم از منبع آلودگی خارج کنند.
کاربرد تهویه موضعی
تهویه موضعی در صنایع مختلفی کاربرد دارد، از جمله:
√ صنایع شیمیایی: حذف بخارات و گازهای سمی.
√ صنایع فلزی: جمع‌آوری دود و ذرات معلق ناشی از جوشکاری.
√ آزمایشگاه‌ها: کنترل انتشار مواد شیمیایی خطرناک.
√ صنایع چوب: جمع‌آوری گرد و غبار حاصل از برش و سنباده‌زنی.
مراحل طراحی و راه‌اندازی سیستم تهویه یا اگزاست موضعی
• شناسایی منابع آلودگی: تعیین نقاط تولید آلاینده‌ها و نوع آن‌ها.
• انتخاب هود مناسب: طراحی هودهایی که بتوانند به‌طور مؤثر آلاینده‌ها را جمع‌آوری کنند.
• طراحی کانال‌ها: محاسبه ابعاد و مسیر کانال‌ها برای انتقال هوای آلوده به فیلترها یا خروجی.
• انتخاب فیلتر و فن: برگزیدن فیلترها و فن‌هایی با ظرفیت مناسب برای تصفیه و جابجایی هوا.
• نصب و راه‌اندازی: اجرای سیستم با رعایت استانداردها و تست عملکرد آن.
اجزای تشکیل دهنده سیستم تهویه موضعی
1. هود (Hood):
• وظیفه: اولین و مهم‌ترین بخش سیستم، هود است که وظیفه جمع‌آوری آلاینده‌ها را از منبع تولید بر عهده دارد.
• انواع: هودها با توجه به نوع آلاینده و نحوه تولید آن، در اشکال و اندازه‌های مختلفی طراحی می‌شوند. برخی از انواع رایج آن عبارتند از:
√ هودهای گیرنده (Enclosing Hoods): این نوع هود، منبع آلاینده را به طور کامل در بر می‌گیرد و برای مواردی مانند جوشکاری، سنگ‌زنی و فرآیندهای شیمیایی که آلاینده‌ها به صورت متمرکز تولید می‌شوند، مناسب است.
√ هودهای خارجی (Exterior Hoods): این نوع هود در نزدیکی منبع آلاینده قرار می‌گیرد و با ایجاد جریان هوا، آلاینده‌ها را به داخل خود می‌کشد. این هودها برای مواردی مانند دستگاه‌های CNC، کوره‌ها و فرآیندهایی که آلاینده‌ها به صورت پراکنده تولید می‌شوند، مناسب هستند.
√ هودهای شکافی (Slotted Hoods): این نوع هود دارای شکاف‌های باریکی است که با ایجاد جریان هوای پرسرعت، آلاینده‌ها را به داخل خود می‌کشد. این هودها برای مواردی مانند تانک‌های شیمیایی و فرآیندهایی که آلاینده‌ها به صورت بخار یا گاز تولید می‌شوند، مناسب هستند.
2. کانال‌های انتقال هوا (Ducts):
• وظیفه: کانال‌ها وظیفه انتقال هوای آلوده جمع‌آوری شده توسط هود را به سیستم تصفیه یا خروجی هوا بر عهده دارند.
• جنس و ساختار: کانال‌ها معمولاً از جنس فلز (مانند گالوانیزه یا استیل) ساخته می‌شوند و باید دارای سطح صاف و بدون درز باشند تا از تجمع آلاینده‌ها و کاهش جریان هوا جلوگیری شود.
3. سیستم تصفیه هوا (Air Cleaning Device):
• وظیفه: سیستم تصفیه هوا وظیفه حذف آلاینده‌ها از هوای جمع‌آوری شده را بر عهده دارد.
• انواع: سیستم‌های تصفیه هوا با توجه به نوع آلاینده، در انواع مختلفی طراحی می‌شوند. برخی از انواع رایج آن عبارتند از:
√ فیلترهای ذراتی (Particulate Filters): این فیلترها برای حذف ذرات معلق مانند گرد و غبار، دود و ذرات فلزی استفاده می‌شوند.
√ فیلترهای شیمیایی (Chemical Filters): این فیلترها برای حذف گازها و بخارات شیمیایی استفاده می‌شوند.
√ فیلترهای بیولوژیکی (Biological Filters): این فیلترها برای حذف میکروارگانیسم‌ها و بوهای نامطبوع استفاده می‌شوند.
4. فن (Fan):
• وظیفه: فن وظیفه ایجاد جریان هوا و مکش آلاینده‌ها از طریق هود و کانال‌ها را بر عهده دارد.
• انواع: فن‌ها با توجه به حجم هوای مورد نیاز و فشار سیستم، در انواع مختلفی طراحی می‌شوند.
فن باید قادر به ایجاد جریان هوای کافی برای جمع‌آوری و انتقال آلاینده‌ها باشد.
فن باید در مکانی مناسب نصب شود تا از ایجاد نویز و لرزش زیاد جلوگیری شود.
5. خروجی هوا (Exhaust Outlet):
• وظیفه: خروجی هوا وظیفه تخلیه هوای تصفیه‌شده یا آلوده به خارج از محیط کار را بر عهده دارد.
• محل نصب: خروجی هوا باید در مکانی مناسب نصب شود تا از ورود دوباره آلاینده‌ها به محیط کار جلوگیری شود.
با توجه به مطالب بالا، سیستم تهویه موضعی یک راهکار مؤثر برای کنترل و حذف آلاینده‌ها در محیط‌های صنعتی است. با طراحی و اجرای صحیح این سیستم، می‌توان از سلامت کارکنان محافظت و کیفیت هوا را بهبود بخشید.
مزایا و معایب اگزاست موضعی
مزایا:
• حذف مؤثر آلاینده‌ها در منبع تولید.
• کاهش خطرات بهداشتی برای کارکنان.
• بهبود کیفیت هوای محیط کار.
معایب:
• هزینه اولیه نصب و راه‌اندازی بالا.
• نیاز به نگهداری و بازرسی منظم.
• احتمال کاهش کارایی در صورت طراحی یا نصب نادرست.
سؤالات متداول درباره سیستم تهویه موضعی
1. آیا تهویه موضعی برای همه صنایع مناسب است؟
بله، با توجه به نوع و میزان آلاینده‌ها، می‌توان سیستم تهویه موضعی را در صنایع مختلف به‌کار برد.
2. چگونه می‌توان از عملکرد صحیح سیستم اطمینان حاصل کرد؟
با انجام بازرسی‌های دوره‌ای، نگهداری منظم و کالیبراسیون تجهیزات می‌توان از عملکرد بهینه سیستم اطمینان یافت.
3. آیا استفاده از تهویه موضعی الزامی است؟
در بسیاری از کشورها، استفاده از سیستم‌های تهویه موضعی برای کنترل آلودگی‌های هوابرد در محیط‌های صنعتی طبق مقررات بهداشتی الزامی است.
4. تفاوت بین تهویه موضعی و تهویه عمومی چیست؟
تهویه موضعی (Local Exhaust Ventilation) هوای آلوده را مستقیماً از منبع تولید آلاینده جمع‌آوری و به خارج از محیط هدایت می‌کند، در حالی که تهویه عمومی (General Ventilation) با رقیق‌سازی آلاینده‌ها در کل محیط، کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد.
5. چگونه می‌توان راندمان سیستم تهویه موضعی را افزایش داد؟
با طراحی مناسب هودها، استفاده از کانال‌های با ابعاد صحیح، انتخاب فیلترهای کارآمد و نگهداری منظم سیستم می‌توان راندمان تهویه موضعی را بهبود بخشید.
سخن پایانی
استفاده از سیستم‌های تهویه موضعی نقش بسزایی در بهبود کیفیت هوای محیط‌های صنعتی و حفظ سلامت کارکنان دارد. با طراحی و اجرای صحیح این سیستم‌ها، می‌توان از انتشار آلاینده‌های خطرناک جلوگیری کرده و محیط کاری ایمن‌تری فراهم نمود.
گردآوری:بخش دانش کسب و کار ستاره آبی
